Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари / Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук / Actual Problems of Humanities and Social Sciences.

O‘ZBEKISTON AHOLISINING ROSSIYA FEDERATSIYASIDA MEHNAT MUHOJIRLIGI TARIXI

2024-07-24T14:52:02+05:00

Maqolada o‘zbekistonliklar xususan, Farg‘ona vodiysi viloyatlari aholisining Rossiya Federatsiyasidagi mehnat muhojirligi tarixi turli adabiyotlar, davriy matbuot nashrlari shuningdek, Kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirligi huzuridagi Tashqi mehnat migratsiyasi agentligining idoraviy arxivi materiallari asosida tahlil qilingan. Shuningdek, Rossiya Federatsiyasidagi o‘zbekistonlik mehnat muhojirlarining tashkiliy-huquqiy masalalarini o‘z vaqtida yo‘lga qo‘yilmasligi natijasida migratsiyaning salbiy oqibatlari paydo bo‘lganligi yoritib o‘tilgan.

ПОДНЯТИЕ МЕТОДИКИ АРХЕОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ НА ОБЩЕМИРОВОЙ УРОВЕНЬ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ

2024-07-24T14:52:00+05:00

В статье рассматриваются вопросы развития международных археологических исследований Самаркандского Согда в период независимости Республики Узбекистан. Автором подчеркивается роль археологии независимого Узбекистана, которая служит интересам нации, исходит из потребностей ее культурной и духовной жизни, идеи национальной независимости и в соответствии с этим осуществляет свою деятельность. Также определены направления археологических работ в изучении истории Самарканда в результате проведенных совместных международных археологических экспедиций и исследований.

РАЗВИТИЕ КУЛЬТУРЫ И ИСКУССТВА В САМАРКАНДСКОМ СОГДЕ В ЭПОХУ РАННЕГО СРЕДНЕВЕКОВЬЯ

2024-07-24T14:51:58+05:00

Статья представляет аналитический обзор развития искусства в Самарканде в период раннего Средневековья, когда город был значимым культурным центром на Великом Шелковом пути. В фокусе исследования - взаимодействие различных культурных и художественных традиций, которые повлияли на развитие архитектуры, живописи, металлообработки и керамики в регионе. Особое внимание уделено тому, как иностранные влияния и местные традиции слились, формируя уникальный художественный стиль, отражающий широкий диапазон социокультурных взаимодействий. Рассмотрено как эти художественные практики способствовали культурному расцвету Самарканда и как они отражают более широкие исторические процессы, происходившие в Средней Азии в данную эпоху.

XOTIN-QIZLAR BANDLIGINI TA’MINLASHDA FARG’ONA VILOYATIDA IPAKCHILK ORQALI KASANACHILIK VA UY MEHNATINI RIVOJLANTIRISH

2024-07-24T14:51:55+05:00

Ushbu maqolа O’zbekistonda jumladan Farg’ona viloyatida ipakchilk sohasini rivojlantirish orqali, pillachilk klasterining rivojlanishi buning natijasida ipak qurtini boqishda kasanachilk, uy mehnati va xotin-qizlar bandligini ta’minlashga erishilganligi, aholiga mavsumiy va doimiy ish o’rinlarining yaratilishi to’g’risida manbalar va statistik ma’lumotlarga tayangan holda yoritilgan.

INSTITUTIONAL TRANSFORMATIONS IN THE TURKESTAN REGION: FORMATION OF CHANNELS FOR RUSSIAN CAPITAL (LATE 19TH - EARLY 20TH CENTURIES)

2024-07-24T14:51:52+05:00

The paper is devoted to the study of institutional transformations in the Turkestan region in the late 19th - early 20th century, which were aimed at creating favorable conditions for attracting Russian capital. The study focuses on analyzing the key changes in the legal system, infrastructure, and financial sphere, as well as on identifying the impact of these transformations on the development of Turkestan's economy.

O‘ZBEKISTONDA TERI-TANOSIL KASALLIKLARIGA QARSHI KURASH JARAYONI

2024-07-24T14:51:50+05:00

Jahonning ko‘plab mamlakatlarida teri tanosil kasalliklariga qarshi kurash eng murakkab ijtimoiy muammolardan biri bo‘lib kelgan. Zaxm, so‘zak, moxov, zambro‘g‘li kasalliklar, qichima, ekzema, qutir kabi kasalliklar teri tanosil kasalliklar jumlasiga kiradi. Insoniyatga teri va tanosil kasalliklari kadimdan ma’lum bo‘lib, buyuk tabib Gippokrat teri kasalliklarini bir tizimga soladi va kutir, moxov va boshqa shu turdagi kasalliklar haqida ma’lumotlar beradi. Shuningdek, tib ilmi bilimdoni Abu Ali ibn Sino ham o‘zining «Tib qonunlari» asarida ekzema, qichima va qutir kabi kasalliklarining belgilari va ularni davolash usullari haqida yozadi. XVIII asrda teri-tanosil kasalliklarini o‘rganish bo‘yicha ingliz, fransuz, nemis dermatologiya maktablari paydo bo‘ldi. Teri tanosil kasalliklari O‘rta Osiyoda ham qadimdan mavjud bo‘lib kelgan. Xo‘sh, sovet davrida O‘zbekistonda ushbu kasalliklarning tarqalish davri, dinamikasi, geografiyasi qay ahvolda edi? Ushbu kasalliklarning tarqalishiga ham asosan aholining ijtimoiy maishiy turmush sharoiti, sanitariya madaniyatining yetishmasligi va h.klar jiddiy ta’sir ko‘rsatadi.

ОСНОВНЫЕ ФАКТОРЫ, КРИТЕРИИ И ПОКАЗАТЕЛИ, ОБЕСПЕЧИВАЮЩИЕ УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ В СФЕРЕ ЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ ОТРАСЛИ

2024-07-24T14:49:06+05:00

В статье рассматривается сущность концепции устойчивого развития предприятий энергетической отрасли. Обосновывается причина значительной роли компаний энергетической отрасли в реализации поставленных Целей устойчивого развития. В рамках исследования была разработана система критериев для оценки устойчивости промышленного предприятия, в том числе топливно-энергетического: совокупная оценка количественных и качественных данных.

VAGONLARDAN FOYDALANISHNING SIFAT KO’RSATKICHINI OSHIRISHNI TADQIQ QILISH

2024-07-24T14:49:03+05:00

Ushbu tadqiqot ishida vagonning gíldirak o’qlaridan relslarga tushadigan yuklamani 23,5 ts dan 25 ts ga oshirishning ishchi parki vagonining unumdorligiga ta’sir qilish metodologiyasi ishlab chiqildi. Unga ko’ra vagon o’q yuklamasini oshirish xisobiga yuk vagonining unumdorligini oshirish va vagonning talab etiladigan parkini kamaytirish imkoniyati aniqlanadi.

JAHON TURIZMIDA TUROPERATORLIK FAOLIYATINING RIVOJLANISH HOLATI

2024-07-24T14:48:59+05:00

Ushbu maqola jahon turizmida turoperatorlik faoliyatining rivojlanish holatini tahlil qiladi. Tadqiqot natijalari turoperatorlar sonining o‘sishi, yangi texnologiyalar va innovatsiyalarning qo‘llanilishi, ekologik barqarorlikka e'tibor va COVID-19 pandemiyasining ta'sirini o‘z ichiga oladi. Yevropa va Shimoliy Amerika turoperatorlari xalqaro bozorning yetakchilari sifatida ko‘rsatilib, Osiyo va Tinch okeani mintaqasi tez rivojlanmoqda. Turoperatorlik sohasining samaradorligini oshirish uchun yangi texnologiyalarni joriy etish, ekologik barqarorlikni ta'minlash va davlat qo‘llab-quvvatlovi zarurligi ta'kidlangan. Muhokamada mintaqaviy rivojlanish va mijozlar bilan muloqot muhimligi qayd etilgan.

TEMIR YO‘L TRANSPORTINING INNOVASION MUHITDAGI RAQOBATDOSHLIK DARAJASINI BAHOLASH

2024-07-24T14:48:56+05:00

Har bir transport turi ma’lum segmentda raqobatdosh bo‘lishga erishishida o‘zining strategiya va taktikasini qo‘llaydi. Raqobat transport bozorida muvozanatlashgan tarifni o‘rnatish dastagi, faoliyatni nazorat qilish mexanizmi sifatida maydonga chiqadi, ortish tushurish va yetkazib berish xarajatlarini pasaytirishni rag‘batlantiradi. Ushbu yondashuv doirasida tashuvchilar o‘rtasidagi raqobatning tavsifiga ko‘ra asosiy to‘rtta bozor turi ajratiladi: erkin raqobat, monopol raqobat, oligopoliya va sof monopoliya.

O‘ZBЕKISTON HUDUDLARINING INVЕSTITSION JOZIBADORLIGINI OSHIRISHDA MAXSUS IQTISODIY HUDUDLAR VA KICHIK SANOAT ZONALARINING ROLI

2024-07-24T14:48:53+05:00

Maqolada maxsus iqtisodiy va kichik sanoat zonalarining faoliyati hududlar, xususan Namangan viloyatiga investitsiya oqimini ko‘paytirishda tutgan o‘rni hamda mavjud muammolarning asosiy sabablarini ko‘rib chiqilgan. Shuningdek viloyatning 2019-2023 yillar yalpi hududiy mahsulot hamda investitsiyalar ulushi tahlil qilingan. Maqolada kichik sanoat zonasida rezidentlar o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovnoma natijalari muhokama qilingan.

ZAMONAVIY O‘ZBEKISTON JAMIYATIDA YOSHLAR IQTISODIY MADANIYATINING TRANSFORMASIYALASHUVI

2024-07-24T14:48:50+05:00

Ushbu maqolada iqtisodiy madaniyat barqarorlikni ta’minlash bevosita ishlab chiqarish madaniyati va xulq-atvorga bog'liqligi yaxlit tizim sifatida samarali yoritiladi. Iqtisodiy madaniyat tizimi sifatida integirativ va funktsional aloqalari yoritiladi. Funksional aloqalaridan biri bo‘lgan xulq-atvor masalari yoritilib bu masalaga bir qancha mutaxasislarning qarashlari, ta’riflari bayon etilgan.

MAHALLADA JINOYATLARNI ERTA ANIQLASHDA JAMOATCHILIK NAZORATINI KUCHAYTIRISHNING IJTIMOIY-FALSAFIY MEXANIZMLARI

2024-07-24T14:48:48+05:00

Mazkur maqolada mahallada jinoyatlarni erta aniqlashda jamoatchilik nazoratini kuchaytirishning ijtimoiy-falsafiy mexanizmlari, faoliyati, tarixi keltirilgan. Shuningdek, Yurtimizda jamoatchilik nazorati ruhning mavjudligi, fuqarolarning mahalla shaklidagi o‘zini-o‘zi boshqarish vositasi orqali odamlar, oilalar o‘rtasidagi aloqalar yo‘lga qo‘yilganligi, eng muhtoj kishilarga yordam berishning ijtimoiy jihatdan adolatli tizimini qayta tiklash imkoniyati kabi masalalar yuzasidan fikrlar bayon etilgan.

ДОКТРИНА ЛЮБВИ АЛИШЕРА НАВАИ И МАХАТМЫ ГАНДИ

2024-07-24T14:48:45+05:00

Хотя Алишер Наваи и Махатма Ганди жили в разное время и в разных обществах, они исповедовали разные религии. Даже если бы они оказались в другой ситуации, их мировоззрение основано на глубокой вере в Бога. Это должно было служить человечеству. Они оба служат своему народу. Он оставил неизгладимый след в истории человечества и подарил всему человечеству бесценные идеи. Наша задача — изучить их философские идеи и применить их в современном мире.

O‘ZBEKISTON QISHLOQ XO‘JALIGIDA INNOVATSION TIZIMLARNI QO‘LLASHNING IJTIMOIY-FALSAFIY MASALALARI

2024-07-24T14:48:42+05:00

Mazkur maqolada qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish sohasining innovatsion usullar bilan har tomonlama yuksak darajaga ko‘tarilganligiga e’tibor qaratilgan. Mamlakat aholisining oziq-ovqatga bo‘lgan doimiy ehtiyojini oshib borishi va uni to‘laligicha qondirish orqali oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash masalasi muhim ahamiyatga ega ekanligi ilmiy tahlil qilingan.

O'ZBEKISTONNING YANGI DAVRGA XOS BO'LGAN MA'NAVIY TEXNOLOGIYALARNING IJTIMOIY-FALSAFIY ASOSLARI

2024-07-24T14:48:40+05:00

Maqolada O'zbekistonning yangi davrga xos bo'lgan ma'naviy texnologiyalaring ijtimoiy-falsafiy asoslari ilmiy dalillar bilan kо‘rsatilgan. Xalqimizning uzoq davrlardan boshlangan о‘tmishdagi merosini tahlil qilish jamiyatimizning ma’naviy hayoti о‘z-о‘zidan, bо‘sh joyda shakllanib qolmaganidan dalolat beradi. Shu nuqtaiy nazardan ma'naviy taraqqiyotning jamiyat rivojlanishiga ijobiy ta’siri ijtimoiy-falsafiy jihatdan ilmiy asosda tahlil qilingan.

SIYOSIY E’TIQOD: UNING TIZIMI VA FUNKSIYASINING FALSAFIY TAHLILI

2024-07-24T14:42:45+05:00

Siyosiy e’tiqod har bir inson va jamiyat hayotida muhim ahamiyat kasb etib, u bizning dunyoqarashimizni, qadriyatlarimizni, hukumat va uning siyosatiga nisbatan pozitsiya va qarashlarimizni ifodalaydi. Mazkur maqola siyosiy e’tiqod va uning mexanizmini tadqiq etishga bag’ishlanib, unda siyosiy e’tiqod funksiyasining falsafiy mohiyati ochib berilgan. Siyosiy e’tiqodning ko’plab omillarga, ijtimoiy mavqe, ta’lim, madaniy va diniy an’analarga bog’liqligi misollar asosida yoritib berilgan. Shuningdek, maqolada siyosiy e’tiqodning shaxs siyosiy jamiyatning siyosiy hayotidagi ishtirokidagi sezilarli ta’sir ko’rsatishidagi roli falsafiy jihatdan asoslab berilgan.

VATANPARVARLIKNI IJTIMOIY- MADANIY HODISA SIFATIDA AHAMIYATI

2024-07-24T14:42:41+05:00

Mazkur maqolada bugungi globallashgan jamiyatda vatanparvarlik fenomenining konstruktiv funksiyasining dolzarbligi, uning ijtimoiy-falsafiy hodisa sifatidagi ahamiyati yoritib berilgan

ALISHER NAVOIY VA HAYDAR XORAZMIY: MUSHTARAKLIK VA O‘ZIGA XOSLIK

2024-07-24T14:42:38+05:00

Ushbu maqolada Alisher Navoiy ijodiga Haydar Xorazmiy asarlarining ta’siri masalasi tahlil qilingan. Navoiy va Haydar Xorazmiy dostonlarining g‘oyaviy mazmun va ifoda shaklidagi o‘xshashlik, hamohanglik ularning o‘zaro aloqadorligi, ta’sirdan guvohlik beradi. Navoiyning estetik qarashlarida ham Haydar Xorazmiy ta’siri sezilishi misollar bilan asoslangan.

INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDAGI MAMLAKATSHUNOSLIKKA DOIR RAMZIY VOSITALARNING TARJIMADA QAYTA IFODALANISHI

2024-07-24T14:42:36+05:00

Mazkur maqolada ingliz va o‘zbek tillaridagi mamlakatshunoslikka doir ramziy vositalarning tarjimada qayta ifodalanishi muammolari, nazariy hamda amaliy ahamiyati o‘rganiladi. Ingliz adabiyotidagi ramziy vositalarning oʻzbek adabiyotiga kirib kelishi izohlangan. Ramz (simvol) va uning badiiy vazifasi haqida xulosalar keltirilgan.

LISONIY BELGI VA ASSOTSIATSIYA

2024-07-24T14:42:33+05:00

Ushbu maqolada assotsiatsiya hodisasining psixologik va lingvistik talqini yoritilgan bo‘lib, verbal assotsiatsiyalarning inson xotirasida shakllanishi va ularning turlari misollar asosida tavsiflab berilgan.

O‘ZBEK LATIFALARI, ULARNING TASNIFI VA TO‘PLASH BORASIDA OLIB BORILGAN TADQIQOTLAR

2024-07-24T14:42:30+05:00

Maqolada “latifa” atamasiga umumiy ta’rif beriladi, uning janr jihatdan o‘ziga xosligi ko‘rib chiqiladi va rus va ingliz tilidagi “anekdot” bilan ekvivalentlik xususiyatiga biroz to‘xtalinadi. Shuningdek, latifa ustida tadqiqot olib borgan olimlar, hamda o‘zbek latifalarini to‘plam holida nashr etish yo‘lida olib borilgan urinishlar va natijalar tahlil qilinadi.

O‘ZBEK FRAZEOLOGIK BIRLIKLARINING PRAGMATIK TAHLILI

2024-07-24T14:42:27+05:00

Frazeologiya – til durdonasidir. Bunda xalqning tarixi, turmushi va madaniyatining o‘ziga xosliklari aks etadi. Frazeologizmlarda xalqning yorqin milliy xususiyatlari mujassam bo‘ladi. Frazeologizmlar chuqur va boy ma’noga ega bo‘lishi bilan bir qatorda nutqqa alohida ko‘rk, estetik mazmun bag‘ishlaydi, uni tilga “bezak” yoki, aksincha, “ortiqcha” deb eskirgan qarash bilan baho berib bo‘lmaydi. Ular, eng avvalo, har qachon xalqning “oltin xazinasi”, “oltin sandig‘i” sifatida o‘sha xalqning tarixi, taraqqiyot yo‘li, madaniy boyliklari milliy an’analari, marosimlari, diniy qarashlari, o‘sha xalq bilan bog‘liq barcha voqealarni jamlovchi, saqlovchi, etkazib beruvchi, “akkumulyativ” funksiyaga ham egadir. Mazkur maqola o‘zbek tilshunosligida frazeologik birliklar tadqiqi haqida so‘z yuritiladi.

RAMZ AXRETIPLARINING TASNIFLANISHI VA BADIIY TAHLILI

2024-07-24T14:42:24+05:00

Ushbu maqola ramz arxetiplariga ta’rif berib, ularning badiiy adabiyotda qo‘llanilish usullari va adabiy asarlardagi ahamiyati haqida so‘z yuritadi. Ramz arxetiplarining tasniflanishi va ularda qanday universal badiiy ko‘chma ma’no aks etishini ifodalaydi.

ЗАМОНАВИЙ ЖАҲОН АДАБИЁТИДА ТАОМ ДИСКУРСИ

2024-07-24T14:42:21+05:00

Замонавий жаҳон адабиётида таом дискурси турли жамиятларнинг маданий ва ижтимоий қадриятларини акс эттирувчи кенг тарқалган мавзудир. У таомнинг турли жиҳатларини, масалан, уни ишлаб чиқариш, тайёрлаш, истеъмол қилиш, у билан боғлиқ урф-одатлар ва эътиқодларни ўз ичига олади. Адабиётда глютоник тасвир орқали адиблар таомнинг инсон ҳаётидаги аҳамиятини, унинг ижтимоий ва маданий ўзига хосликни шакллантиришдаги ролини, озиқ-овқат, жамият ва атроф-муҳит ўртасидаги ўзаро боғлиқликни ёритади.

KORPUS LINGVISTIKASI: BNC KORPUSINING FUNKSIONAL XUSUSIYATLARI

2024-07-24T14:42:19+05:00

Tillar xalqlarning ma’naviy merosini boyitishning muhim omili ekan, ularni asrab-avaylash milliy ma’naviyat rivojiga hissa qo‘shish demakdir. Hozirgi kompyuterlashgan asrda tillarning yo‘qolib ketishining oldini olishning asosiy yechimi tillarni raqamlashtirish va shu asosda lingvistik korpusni yaratishdir. Shuningdek, korpus tilshunosligi sohasi boshqa tillarni, jumladan, ingliz tilini mukammal o‘rganish va lingvistik tahlil qilish uchun katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada korpus lingvistikasi, korpuslar aro tadqiqotlar va BNC korpusiga doir malumotlar keltirib o‘tiladi.

“MARDLIK” VA “QO‘RQOQLIK” KONSEPTLARINING AKSIOLINGVISTIK TAHLILI

2024-07-24T14:42:17+05:00

Aksiologik xususiyatlar biror bir madaniy yoki lingvistik kontekstda ma’lum bir konseptlar bilan bog’liq qadriyatlar yoki axloqiy o‘lchovlarni anglatadi. Ushbu maqolada aksiologik konsept tushunchasiga doir nazariy qarashlar, ingliz va o‘zbek maqollarida “mardlik”/ “courage” va “qo‘rqoqlik”/“cowardice” konseptlari qo‘llanishining aksiologik xususiyatlari qisqacha ochib berilgan hamda mazkur konseptlarni ifodalovchi ingliz va o‘zbek maqollarining umumiy va farqli jihatlari tahlil qilingan.

NAZMDA YO‘L XRONOTOPINING BADIIY-ESTETIK XUSUSIYATLARI

2024-07-24T14:42:14+05:00

Maqolada lirik she’rdagi voqelikni ifodalashda yo‘l xronotopining ahamiyati, lirik syujetga ta’siri hamda yo‘l timsolining badiiy-estetik poetikasi tadqiq qilinadi. Yo‘l xronotopining nazmdagi badiiy-estetik funksiyalari Abdulla Oripov she’rlari tahlili orqali o‘rganiladi. Yo‘l timsoli she’riyatda turli xil metaforik va simbolik ko‘rinishlarda namoyon bo‘lib, shoirning o‘zi anglagan va his qilgan olamni tasvirlashda badiiy makon va zamonning nazmdagi tasvirini yoritadi.

АРАБ ДУНЁСИДА “МАСАЛ” ИЛМИНИНГ ВУЖУДГА КЕЛИШИ ВА РИВОЖИ

2024-07-24T14:42:11+05:00

Араб маданияти қадим даврларда Яқин ва Ўрта Шаркдаги ўзга халқлар маданияти билан ўзаро боғланишда ривожланган. Жумладан, қадимги Миср ва Икки дарё оралиғи (Месопотамия -ҳозирги Ирок ва Сурия худудлари) халқлари маданияти, қадимги Финикия, Фаластин, Яман, Эрон ва бошка халқлар маданиятлари билан араб маданиятининг туташ жиҳатлари йўқ эмас. Исломдан илгари икки аср давомида шаклланган шеърият ярим оғзаки, ярим ёзма адабиёт характерига эгадир. Арабларда оғзаки ижод умумлашган холда муайян атамага эга бўлмаган. Оғзаки ижоднинг халк орасида энг урф бўлган турларидан бири «масал» (кўпликда «амсал») деб аталган бўлиб, унинг ўрни араб маънавиятида алоҳида ажралиб туради. Мазкур мақолада араб дунёсида масал илмининг келиб чиқиши, шаклланиши, ҳамда араб адабиётига катта таъсир қўшганлиги ҳақида батафсил маълумотлар келтирилади.

INGLIZ VA OʻZBEK TILIDAGI "ANGER" VA "GʻAZAB " ATAMALARINING ETIMOLOGIK VA LEKSIKOGRAFIK TAHLILI

2024-07-24T14:42:08+05:00

Ushbu maqola "anger" , " gʻazab" tushunchasining maʼnosi, u hosil qilgan sinonimik doirasi haqida maʼlumot beradi. Shu sinonimik doira ichidagi darajalanish haqida va gʻazab tushunchasi tashkil qilgan lugʻaviy maʼno guruhlarini hamda uning etimologik qatlamini oʻrganadi.

FRAZEOLOGIK BIRLIKLAR KOMPONENTLARI TAHLILI VA ULARNING STRUKTURAVIY MODELLARI

2024-07-24T14:42:05+05:00

Ushbu maqolada frazeologik birliklarning yasalish tamoyillari va strukturaviy modellari o‘rganilgan. Ingliz tilida ta’lim va ilm mazmunli frazeologik quyidagi adjective + noun, conjunction + pronoun + noun, noun + verb + noun ,noun + conjunction + noun, noun + verb + verb, pronoun + verb + noun strukturaviy modellari aniqlangan bo‘lsa, o‘zbek tilida esa ot + ot + sifat, ot + ot + ot, ot + sifat + ot, ot + ot+fe’l, fe’l + ot+fe’l, ot + ot+ son, ot + sifat+ fe’l, ot + ot+ son, ot + sifat+ fe’l, sifat+ ot+ fe’l, ot+ fe’l+fe’l kabi strukturaviy modellari aniqlangan. Shu bilan birga ingliz tilida ta’lim va ilm komponentli frazeologik birliklar morfologik vositalar (affikslar, qo‘shimchalar)siz (Don’t judge a book by its cover) hosil bo‘lsa, o‘zbek tilida esa turli morfologik vositalarni, ya’ni affiks va qo‘shimchalarni (yerning tagida ilon qimirlasa biladi) qo‘shish orqali so‘zlarni sintaktik bog‘lanishi orqali hosil bo‘lishi tadqiq etilgan.

TARIXIY-BADIIY ASARLAR TARJIMASIDA DINIY VA TARIXIY SO‘ZLAR TARJIMASI MUAMMOSI

2024-07-24T14:39:25+05:00

Mazkur maqola tarjimachilik sohasiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda jahonda tarjimaning o‘rni, dunyo tarjimachilik maktablarining vakillari tomonidan bu borada bildirilgan fikrlar, asosan tarixiy-badiiy asarlarda tarjimon duch kelishi mumkin bo‘lgan muammolardan biri diniy va tarixiy so‘zlar tarjimasi, ayrim so‘zlarni tushirib qoldirish yoki qo‘shish va buning kontekstga ta’siri yoritib beriladi.

ПСИХОЛИНГВИСТИЧЕСКИЕ ТРУДНОСТИ ПЕРЕВОДА ЗАГЛАВИЯ ЛИТЕРАТУРНОГО ПРОИЗВЕДЕНИЯ

2024-07-24T14:39:23+05:00

Данная статья рассматривает вопросы психолингвистических проблем перевода заглавия литературного произведения. На примере заглавий разных зарубежных произведений, мы анализируем перечисленные вопросы и выявим значимость психолингвистической характеристики заглавия в переводоведении.

NEGATIVLIKNI IFODALOVCHI TEXNIKAGA OID TERMINLARNING QIYOSIY TADQIQI (INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARI MISOLIDA)

2024-07-24T14:39:21+05:00

Maqolada terminologik tizimni yuzaga keltirishda qator usullar mavjud ekanligini ko‘rsatib berilgan hamda negativlikni ifodalovchi texnikaga oid terminlarning qiyosiy tadqiqi izohlangan. Bu esa ingliz terminshunosligi uchun ham, o‘zbek terminshunosligi uchun ham birdek muhim sanaladi. Ma’lumki, ilmiy-texnik terminologiyaga bag‘ishlangan ishlarning deyarli barchasida u yoki bu sohaning muayyan tushunchalarini anglatadigan, leksik definitsiyaga ega bo‘lgan va, asosan, nominativ funksiyani bajaradigan lisoniy birliklar termin sifatida hisoblanadi deb qaraladi. Hanuzgacha qaysi so‘z turkumlarini termin deb hisoblash borasidagi munozara davom etib kelmoqda.

“NAZMUL JAVOHIR” ASARIDA G’OYAVIY BADIIY POETIKA

2024-07-24T14:39:18+05:00

Har bir asar o‘z muallifining dunyoqarashi, g‘oyaviy-estetik qarashlari, hayotiy ideali va ijodiy pozitsiyasining mevasidir. Islom ibodati-yu muomalasi, axloq-u odobiga a’lo darajada amal qildi. Yuksak diyonat sohibining o‘lmas asarlarida ham islomiy ma’rifat g‘oyalari san’atkorona uslubda badiiy talqin etilgan. Hamma zamonlarda ham maxsus diniy bilimi bo‘lmay turib, aqidaviy masalalarda so‘z yuritishdan hayiqmaydigan kishilar bo‘lgan. Olloh yaratgan maxluqlar tabiat ustidan aql va so‘zlar yordami bilan insoniyat ajralib turadi. Turli mazmundagi ruboiylar bilan birlashtirilgan mafkuraning mohiyati va uni izchil va to‘liq ochib berish, mantiqiy jihatdan bir-birini to‘ldirish muhim ahamiyat kasb etadi. Asar o‘ziga xos bo‘lgan iymon, insof, diyonat, halollik, adolat, yaxshilik, odob, hayo, vafo, saxovat, himmat, qanoat, tafakkur, ilm-u irfon, sabr, shukr, xavf-u rajo, tavakkul, rizo, fano kabi muhim masalalar talqiniga bag‘ishlangan.

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН ЖАЗОНИ ИЖРО ЭТИШ СИЁСАТИ ҲАМДА УНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ

2024-07-24T14:39:15+05:00

Мазкур мақолада муаллиф Янги Ўзбекистоннинг жазони ижро этиш билан сиёсатининг ҳозирги ҳолати, қонуниятлари ва тенденциялари тарихини таҳлиб этиб, ҳозирда амалда бўлган қонунчиликнинг ўзига ҳос хусусиятлари, уни ривожлантириш йўналишлари ҳамда Жиноят-ижроия кодекснинг қабул қилиниши ҳамда ривожланиши билан боғлиқ жараёнларни чуқур тадқиқ этади. Шу билан бирга жазони ижро этиш амалиётига тааллуқли бўлган ишланмаларни таҳлилий ўрганиб, ҳозирда қўлланилиши мумкин бўлган назарий ва амалий таклифларни келтиради.

TIJORAT MAXFIY MA'LUMOTLARINI HIMOYA QILISH: INTELLEKTUAL MULK HUQUQI SOHASIDAGI QONUNCHILIKNI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI

2024-07-24T14:39:12+05:00

Maqolada intellektual mulk obyektlari tizimida huquqiy tartibga solish obyekti sifatida axborotning mohiyati va huquqiy tabiati har tomonlama tahlil qilingan, shuningdek ushbu sohani tartibga soluvchi amaldagi qonunchilikni takomillashtirish bo'yicha takliflar berilgan.

КРИПТО-АКТИВЛАР НОҚОНУНИЙ АЙЛАНМАСИ БИЛАН БОҒЛИҚ ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР УЧУН ЖАВОБГАРЛИКНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

2024-07-24T14:39:08+05:00

Ушбу мақола крипто-активлар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларга крипто-активлар ва блокчейн технологиялардан фойдаланиб содир этилган турли ҳуқуқбузарликларни жавобгарликга тортиш ва жавобгарликни такомилаштириш ўзига акс топган.

KONSTITUTSIYAVIY SUDLOV ORGANI TOMONIDAN FUQAROLAR VA YURIDIK SHAXSLARNING SHIKOYATINI KO‘RIB CHIQISHNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

2024-07-24T14:39:06+05:00

Fuqarolar va yuridik shaxslar tomonidan konstitutsiyaviy sudlov organlariga shikoyat bilan murojaat qilish jarayonida ish yuritish bilan bog`liq bir qancha tahlil qilinishi lozim bo`lgan jarayonlar mavjud. Mazkur maqolada konstitutsiyaviy sudga shikoyat bilan murojaat qilish muddatlari, ish yuritish jarayonida vakillik munosabatlari, sudga to`lanishi lozim bo`lgan davlat bojlari, mazmunan ko`rib chiqilgan ishning qayta ko`rib chiqilishi uchun asos bo`ladigan holatlar, arizalarning birlashtirilishi, sudga shikoyat qilish shakli kabi masalalar qiyosiy-huquqiy tahlil qilingan.

FUQAROLARNING TADBIRKORLIK BILAN SHUG‘ULLANISH HUQUQINING XALQARO VA MINTAQAVIY HUQUQIY KAFOLATLARI

2024-07-24T14:39:02+05:00

Maqolaning mazmuni shundan iboratki, inson huquqlari tizimida xalqaro hamjamiyat va milliy davlatlar tomonidan so‘zsiz e’tirof etiladigan huquqlar jumlasiga shaxsning iqtisodiy huquqlari majmui ham kiradi. Inson va fuqarolarning tadbirkorlik bilan shug‘ullanishga bo‘lgan huquqi eng asosiy huquqlardan biri bo‘lib mamlakatning iqtisodiy sohasida erkinliklarni ta’minlash hamda turli sohalarda moddiy va ma’naviy qadriyatlarni to‘laqonli qondirishga qaratilgan. Huquqlar va asosiy erkinliklarning ustuvorligi va ustunligini xalqaro darajada tan olish zamonaviy demokratik jamiyat va huquqiy davlatning mavjudligi va rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Maqolada shaxsning iqtisodiy huquqlarini amalga oshirish imkoniyatlarining ko‘lami xalqaro huquq manbalari va mamlakatning milliy qonunchiligida inson huquqlariga daxldor bo‘lgan huquqiy manbalar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan qoidalarning nazariy sharhi olib borilgan. Xalqaro huquqiy-hujjatlarni sharhlashda chet ellik mashxur olimlarning fikr va mulohazalaridan unumli foydalanilgan.

ФУҚАРОЛИК-ҲУҚУҚИЙ ВАКИЛЛИК ТУШУНЧАСИ, МОҲИЯТИ ВА ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

2024-07-24T14:38:56+05:00

Ушбу мақолада фуқаролик-ҳуқуқий вакиллик тушунчаси, шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоя қилиш усуллари, ваколат берувчига нисбатан фуқаролик ҳуқуқ ва мажбуриятларини бевосита вужудга келтириши, ўзгартириши ва бекор масалалари ёритилган.

ПРОКУРАТУРА ОРГАНЛАРИ ТИЗИМИДА ТЕРГОВ ТУЗИЛМАЛАРИНИНГ ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

2024-07-24T14:38:49+05:00

Прокуратура тергов органи сифатида амалга оширилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлар ўзгаришлар киритилмоқда, жамиятимизда суд ҳокимиятининг тобора кучайиши, терговчиларни тайёрлаш ягона Ҳуқуқни муҳофаза қилиш Академиясига ўтказилиши, терговчи кадрларга бўлган эътиборни давлатимиз томонидан ошиб бориши ва шу билан бирга прокуратура терговчиларининг масъулияти ҳам юқори поғонага кўтарилиши билан боғлиқ ҳоллар прокуратура органларида тергов функцияси энг муҳим ва ҳал этувчи функциялардан бирига айланиб боришини муаллифлар ўзларининг мақоласида қайд этганлар.

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI VA GERMANIYA FEDERATIV RESPUBLIKASIDA TOVAR BELGILARINI HUQUQIY MUHOFAZA QILISH MASALALARI

2024-07-24T14:38:45+05:00

Ushbu maqolada O'zbekiston Respublikasi va Germaniya Federativ Respublikasida tovar belgilarini huquqiy muhofaza qilishning dolzarb masalalari ko'rib chiqilgan. Tovar belgisining huquqiy tabiati ochib berilgan, "huquqiy muhofaza" va "huquqiy himoya"kabi atamalar tahlil qilingan. Bundan tashqari, tovar belgilarini huquqiy muhofaza qilish bo'yicha ikki mamlakat qonunchiligining qiyosiy huquqiy tahlili o'tkazilgan. Ikki mamlakat qonunchiligining, o'xshash va o'ziga xos xususiyatlari, amaliy misollar keltirilgan. Amaldagi qonunchilikni takomillashtirish bo'yicha amaliy tavsiyalar berilgan.

INTELLEKTUAL MULK SOHASIDAGI XALQARO HUQUQIY NORMLARNI O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNCHILIGIGA IMPLEMENTATSIYA QILISHDA “MOSLASHUVCHANLIK” KONTSEPTSIYASINING O'RNI

2024-07-24T14:38:08+05:00

Ushbu maqolada “moslashuvchanlik” konsepsiyasi tushunchasi O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga intellektual mulk sohasidagi xalqaro huquq normalarini implementatsiya qilish kontekstida ko‘rib chiqiladi. TRIPS (Intellektual mulk huquqlarining savdo-sotiq aspektlari) bitimi kabi xalqaro shartnomalarga kiritilgan moslashuvchanlik tamoyillari ushbu qoidalarni milliy darajada moslashtirish va amalga oshirishga qanday ta'sir qilishini tahlil qilinadi. O‘zbekistonda intellektual mulk huquqlarini himoya qilish va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish maqsadlariga erishish o‘rtasidagi muvozanatni saqlash imkonini beruvchi huquqiy mexanizmlar va strategik yondashuvlarga alohida e’tibor qaratilgan. Maqolada milliy huquq tizimini xalqaro standartlarga muvofiq optimallashtirishga qaratilgan aniq qonunchilik tashabbuslari va islohotlar namunalari ko‘rib chiqiladi, shuningdek, yuzaga kelayotgan muammolar va uni yanada rivojlantirish istiqbollari muhokama qilinadi.

ГРАЖДАНСКИЕ ПРАВА В СФЕРЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА: ПОНЯТИЕ, ВИДЫ И СОДЕРЖАНИЕ В КОНТЕКСТЕ АДМИНИСТРАТИВНО-ПРАВОВОЙ ЗАЩИТЫ

2024-07-24T14:38:06+05:00

Данная статья посвящена комплексному анализу гражданских прав в сфере предпринимательской деятельности с акцентом на их административно-правовую защиту. В работе рассматриваются понятие, виды и содержание этих прав, а также механизмы их реализации и защиты в административном порядке. Исследование основано на анализе действующего законодательства, судебной практики и научных трудов в области гражданского и административного права. Результаты исследования позволяют сформировать целостное представление о системе гражданских прав предпринимателей и особенностях их административно-правовой защиты в современных условиях.

KORPORATSIYANI AMALDA BOSHQARUVCHI SHAXSLAR JAVOBGARLIGI

2024-07-24T14:38:03+05:00

Korporativ huquq asosini tashkil etuvchi prinsip yuridik shaxsning shaxsi, mol-mulki va javobgarligi unda ishtirok etuvchi shaxslar shaxsi, mol-mulki va javobgarligidan ajratilganligini nazarda tutadi. Biroq cheklangan javobgarlik imkoniyatini suiiste’mol qiladigan ayrim shaxslar faoliyati natijasida kreditorlar manfaatlariga zarar yetish xavfi tug’iladi. Shu nuqtayi nazardan rivojlangan mamlakatlar korporativ huquqida “korporativ niqoblarni olib tashlash (снятие корпоративной вуали)” institutiga murojaat etish amaliyoti joriy etilgan. Ushbu konsepsiya markazida korporatsiyani amalda boshqaruvchi shaxslar javobgarligi o’rin egallaydi. Ushbu maqolada “korporativ niqoblarni olib tashlash” konsepsiyasi mohiyati hamda xalqaro tajribadan kelib chiqib, O’zbekiston korporativ huquqida ushbu konsepsiyani takomillashtirishga oid masalalar muhokama qilinadi.

ТЕОРЕТИКО-ПРАВОВОЙ АНАЛИЗ РИСКОВ, СВЯЗАННЫХ С ПРЕДДОГОВОРНЫМИ ОТНОШЕНИЯМИ

2024-07-24T14:38:01+05:00

В работе анализируются основные риски, с которыми сталкиваются лица в гражданском обороте. Эти риски классифицируются на риски преддоговорных отношений и на риски, вытекающие из положений договора. Особое внимание уделено способам минимизации этих рисков. Присутствует как теоретический, так и практический анализ рисков, вытекающих из положения договора, подробно освещена судебная практика. Работа рассчитана как на юристов с соответствующей специализацией, так и на читателей широкого круга.

ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ БИЛАН БОҒЛИҚ ЖИНОЯТЛАРНИ ТЕРГОВ ҚИЛИШДА ИСБОТЛАНУВЧИ ҲОЛАТЛАР ВА УЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ

2024-07-24T14:37:56+05:00

Ушбу мақолада тақиқланган экинларни етиштириш билан боғлиқ жиноятларни тергов қилишда исботланувчи ҳолатлар ва уларнинг аҳамияти. Тақиқланган экинларни етиштириш билан боғлиқ жиноятларнинг криминалистик тавсифи дастлабки ва суд тергови жараёнида исботланувчи ҳолатларга нисбатан ёрдамчи сифатида, содир этилган жиноят, унинг белгилари ва айрим элементлари ҳақида далилий аҳамиятга эга бўлган маълумот тарқатувчи манбалар тизимини, жиноятнинг объекти, объектив томони, субъекти ва субъектив томони ҳамда жиноятни содир этган шахсни тавсифловчи ҳолатлар ёритилган.

HUQUQBUZARLIKKA MOYIL BO‘LGAN BOLALARDA O‘Z-O‘ZINI NAZORAT QILISH KO‘NIKMASINI SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI

2024-07-24T14:37:53+05:00

Bugungi bozor iqtisodiyoti davrida ko‘plab insonlar turli muammolar bilan band bo‘lib qolganliklari bilan birga bu davrda ota-onalar va farzandlar o‘rtasidagi hissiy aloqalar biroz sustlashganligi ham kuzatiladi. Maqolada ana shunday vaziyatda bolalarning o‘z-o‘zini boshqarish ko‘nikmasini shakllantirish va bu orqali ularning huquqbuzarligini oldini olishning nazariy asoslari yoritib berilgan.

UMUMIY O‘RTA TA’LIM MAKTAB O‘QITUVCHISI KASB STANDARTINING MAZMUN TAHLILI

2024-07-24T14:37:50+05:00

O‘qituvchining kasb standarti ta’lim sifatini oshirish, ularning uzluksiz ravishda kasbiy kompetensiyalarini rivojlantirish va pedagogik jarayon samaradorligini ta’minlashga qaratilgan. Mazkur maqolada umumiy o‘rta ta’lim maktab o‘qituvchisi kasb standartining nazariy-metodologik asoslari, uning asosiy komponentlari va mazmuni, shu jihatdan o‘qituvchilarning professional faoliyatiga qo‘yiladigan talablar batafsil tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada kasb standartining o‘quvchilarning ta’limiy natijalariga ta’siri va o‘rni, ayrim sohalari va o‘qituvchiga qo‘yilgan standart ko‘rsatkichlari mualliflik talqini asosida izohlangan bo‘lib, qo‘llanilishiga doir tavsiyalar bilan boyitilgan.

OLIY PEDAGOGIK TA’LIMDA ARALASH OʻQITISH MODELLARIDAN FOYDALANISHNING AFZALLIKLARI

2024-07-24T14:37:48+05:00

Ushbu maqolada oliy pedagogik ta’limda aralash oʻqitish modellaridan foydalanishning ahamiyati, elektron ta’lim va an’anaviy ta’lim integratsiyasi bo‘lmish aralash ta’lim texnologiyasi va uning modellari, xususan, “Blended learning” texnologiyasi va uning ta’lim jarayonidagi o‘rni va afzalliklari haqida ma’lumotlar keltirilgan.“Blendedlearning” ya’ni “aralasho‘qitish” ta’lim texnologiyasi haqidagi ta’riflar va “Blendedlearning” ta’lim texnologiyasi asoschilari haqida keltirilgan.

MAKTABDA KIMYOVIY MASALALARNI ECHISH BOʻYICHA MASHGʻULOTLARNI TASHKIL ETISH SHAKILLARI

2024-07-24T14:37:45+05:00

Ushbu maqolada umumiy oʼrta taʼlim maktablarida kimyo fanini o’qitishda kimyodan masalalarni echish mashgʻulotlarini tashki etish shakillari: sinfda frontal taʼlim, guruhlarda ishlashda masalalarni echishga oʻrganish, oʻqituvchi rahbarligida sinfda kimyoviy masalalarni yechish boʻyicha individual mashgʻulotlar, oʻqituvchi rahbarligida sinfda kimyoviy masalalarni yechish boʻyicha individual mashgʻulotlar, dasturlashtirilgan taʼlim, oʻquvchilarning mustaqil ishi, toʻgʻridan-toʻgʻri va teskari masalalarni oʻz-oʻzidan tuzish, repetitor yordamida oʻqitishni tashkil etish usullari keltirilgan.

GLOBAL PEDAGOGIK SAVODXONLIKNI RIVOJLANTIRISHDA TALABALAR KOMPETENSIYASIGA METODIK YONDASHUVLAR

2024-07-24T14:37:42+05:00

Ushbu maqolada talabalarning global pedagogik savodxonligi boʻyicha malakasini oshirishning uslubiy yondashuvlari oʻrganilib, samarali xalqaro ta’limni rivojlantirish uchun strategiyalar, asoslar va amaliy qoʻllanmalarga urgʻu berilgan.

INDIVIDUAL-KABIY RIVOJLANISH – PEDAGOGLIK KASBI TARBIYASINING AJRALMAS QISMI SIFATIDA

2024-07-24T14:37:38+05:00

Ushbu maqolada individual-kasbiy rivojlanishi uzkuksiz jarayon ekanligi, uning bo‘lajak o’qituvchi faoliyatida tutgan o‘rni, kasbiy-pedagogik faoliyatning yaxlit tizim sifatida tavsifi, shuningdek pedagoglik kasbi tarbiyasi xususida fikr yuritilgan.

OG‘IR ATLETIKA MASHQLARINING AMALGA OSHIRISH USLUBIYOTI

2024-07-24T14:37:33+05:00

Ushbu maqolada og‘ir atletika dast ko‘tarishni bajarish texnikasi va taktikasi va o‘rgatishning vositasi, uslublari, tamoyillari, bo‘yicha mashg‘ulot lar jarayonining tuzilishini tashkil etish uslublari va pedagogik tamoyillarining nazariy va amaliy asoslari bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar ma’lumoti berilgan.

OLIY TA’LIM TIZIMIDA SUN’IY INTELLEKT TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISH MEXANIZMLARI

2024-07-24T14:37:27+05:00

Ushbu maqolada oliy ta’lim tizimida sun’iy intellekt tizimini takomillashtirish mexanizmlari haqida so‘z boradi. Shuningdek, maqolada ta’lim tizimida sun’iy intellektning roli va ta’sirini oshirish masalasi tahlil qilinadi. Universitetlarda o‘qitish jarayoniga sun’iy intellektni joriy etish, shuningdek, internet texnologiyalarini takomillashtirish zarurligi belgilandi. Ta’lim sifatini oshirish uchun sun’iy intellektdan foydalanish imkoniyatlari taqdim etilgan. Ta’lim tizimida neyron tarmoqlar va sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalanish va takomillashtirish zarurligiga e’tibor qaratilmoqda.