BADIIY SAN’AT TURLARINING XORAZM DOSTONLARIDA QOʻLLANILISHI

Annotasiya

Tadqiqot maqsadi: Poetika adabiyot ilmining muhim qismi boʻlib, ilmi aruz, ilmi qofiya hamda ilmi bade’ uning tarkibiy qismidir. Mumtoz adabiyot an’analariga kiruvchi janrlar, ularning qofiyasi, vazni hamda ularda qoʻllanilgan badiiy san’atlar poetikaning oʻrganish manbasi boʻlib xizmat qiladi. Mumtoz janrlar mumtoz adabiyot an’analarining muhim qismi hisoblansa-da, xalq dostonlari, xususan, Xorazm “oshiq” turkumi dostonlarida ham alohida ahamiyatga ega. Bu xususida bir qancha manbalarda soʻz yuritilishiga qaramay, oʻrganilishi lozim boʻlgan jihatlar hali talaygina. Shu sababdan ushbu maqolada “Oshiqnoma”lardan keng oʻrin olgan gʻazal, masnaviy, tuyuq, musammat janriga mansub boʻlgan murabba’, muxammas, musaddas, ularda qoʻllanilgan ilmi bade’ning lafziy san’at, ma’naviy san’at hamda mushtarak san’at turlari haqida soʻz yuritiladi. Tadqiqot metodlari: Ushbu maqolani yoritishda tarixiy va statistik metodlardan foydalanildi. Tadqiqot natijalari: Xorazm dostonlari tarkibidagi mumtoz janrlarda she’riy san’at namunalarining 30 dan oshiq turi keltirilgan. Xulosa: “Oshiq” turkum dostonlarida qoʻllanilgan she’riy san’atlar xalfa, baxshilarning mumtoz adabiyot, xususan, ilmi bade’ni mukammal bilganligini ifodalaydi.