“CHIG‘ATOY IMLOSI” VA MILLIY ZIYOLILAR

Xurshid Ahmadov

doi:10.47390/SPR1342V4I6Y2024N25

Авторы

Xurshid Ahmadov

DOI:

https://doi.org/10.47390/SPR1342V4I6Y2024N25

Ключевые слова:

“Chig`atoy imlosi”, alifbo, islohot, ziyolilar, qurultoy, lotinlashtirish.

Аннотация

Ushbu maqolada O‘zbekiston hududida (Turkiston Avtonom Sovet Respublikasida) XX asrning 20-yillarida amalda bo‘lgan alifbo va imlo islohotlariga bag`ishlangan. Bu davrda O‘zbekiston hududidagi Turkiston Avtonom Sovet Respublikasi, Buxoro Xalq Sovet Respublikasi va Xorazm Xalq Sovet Respublikasida arab alifbosiga asoslangan eski o‘zbek yozuvi muomalada edi. O‘zbek milliy ziyolilari tomonidan arab imlosi islohotiga tayyorgarlik ko‘rildi, bunga oid katta konferensiya tashkil etildi va arab imlosidan vos kechmagan holda islohotlar o‘tkazildi. Maqolada milliy ziyolilarning va o‘sha davrda mavjud bo‘lgan “Chig`atoy gurungi”ning alaifbo va imloga oid qarashlarini qiyosiy tahlil qilib yoritish maqsad qilindi. Maqola natijalari esa quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 1921-yilda bo‘lib o‘tgan til va imlo qurultoyi jarayonlari, qabul qilgan qarorlari va “Chig`atoy imlosi” deb nomlanishi sabablaridan iboratdir.

Библиографические ссылки

Ф. Агазаде, К. Каракешлы. Очерк по истории развития движения нового алфавита и его достижения. – Казан, 1928 г, 134 c.

J. D Eltazarov O’zbekistonda 20-asrda amalga oshirilgan yozuv va imlo islohotlari tarixidan (sotsiolingvistik tahlil). –Samarqand: SamDU nashri, 2017 . -120 bet.

Ҳ. Жамолхонов. А. Умаров. Ўзбек ёзувининиг ХХ аср тарихи. - Тошкент: Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси нашриёти, 2017 - 460 б.

Imlo haqida birinchi kengash o‘ltirishi.”Qizil bayroq” gazetasi, - 1921.1-yanvar. №10.

https://www.familysearch.org/en/wiki/img_auth.php/2/2b/Reading_Russian_Documents_The_Alphabet_-_Instruction_E_Vance_Oct_2019_JMR.pdf

Imlo haqida birinchi kengash o‘ltirishi.”Qizil bayroq” gazetasi, 1921-yil 1-yanvar.10-son.Muallif H.J, A.U.

Toshkent xabarlari. “Qizil bayroq” gazetasi, – 1921. 5 - yanvar,№11.

Ж. Хасанбоев К. Сапаев. Имло муаммолари.- Тошкент: 2007.- 194 б.

Boehmer Mary Catherine, "Soviet Language Policy in Uzbekistan: How the Role of Russian has Changed through Soviet Times and Independence" (2007). Honors Theses. 1953

Абдурауф Фитрат. Танланган асарлар: Ж.IV. Дарслик ва ўқув қўлланмалари, илмий мақола ва тадқиқотлар/ Абдурауф Фитрат; [ таҳрир ҳайъати: Т. Мирзаев, Н. Каримов, Д. Алимова ва бошы.; Масъул муҳаррир Б. Қосимов; Нашрга тайёрловчи ва изоҳлор муаллифи Ҳ. Болтабоев.] – Т.: “Маънавият”, 2006. – 336 б. – ( Истиқлол қаҳрамонлари.)