MODAL SOʻZLARDA SHARTLILIK VA TIPOLOGIK OMIL: SEMANTIK TURLANISH
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I2Y2025N46Kalit so'zlar
Annotasiya
Modal tushunchalar inson bilishi va tafakkurining asosini tashkil etishi sababli ular leksiklashtirilgan. Til va nutqda ularning qoʻllanishi natijasida til va tafakkur oʻrtasidagi fundamental aloqaning psixologik va falsafiy asoslari namoyon boʻladi. Modal soʻzlar sof modallar va vazifadosh modallarga boʻlinadi, ularning tarixiy koʻrinishlari mavjud.
Modallarning qoʻllanilishi, avvalo, “epistemik” va “deontik” deb ikkiga ajralib turadi. Gnosemik modallar biror narsaning mavjudligi yoki boʻlmasligi ehtimoli haqida hukm chiqarish vazifasini bajaradi. Aletik modallik epistemik modallik kabi takliflarni oʻziga xos mantiqiy munosabatlarga kiradigan tasavvurlar sifatida qabul qilish qobiliyatiga tayanadi. Ratsional modallik va ekzistensial modallik xushmuomalalikda oʻz aksini yorqin namoyon etadi.
Manbalar
1. Butayev Sh., Irisqulov A. Inglizcha-o‘zbekcha, o‘zbekcha-inglizcha lug‘at. – Toshkent, 2008. – B. 264.
2. Talmy Leonard. “Force dynamics in language and cognition”. 1988. Cognitive science 12, p. 49-100;
3. Sweetser Eve E. From etymology to pragmatics: Metaphorical and cultural aspects of semantics structure. Cambrige: Cambridge University Press. 1990.
4. John Lyons. Semantics. Cambridge University Press, 2012. P. 725-786 https://doi.org/10.1017/CBO9780511620614.009.
