SUNʼIY INTЕLLЕKT TЕXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHDA YETKAZILGAN ZARAR UCHUN YURIDIK JAVOBGARLIK MUAMMOLARI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI2Y2025N35Kalit so'zlar
Sunʼiy intellekt, huquqiy javobgarlik, raqamli texnologiyalar, katta maʼlumotlar (Big Data), huquqiy subyektlik, sugʻurta mexanizmlari, avtonom tizimlar, foydalanuvchilarning javobgarligi, dasturiy taʼminot, xalqaro huquqAnnotasiya
Ushbu maqolada sunʼiy intellekt (SI) tushunchasi va uning huquqiy masalalari yoritilgan. Maqolada SI mustaqil qaror qabul qilish qobiliyatiga ega boʻlsa-da, inson ongi bilan toʻliq taqqoslab boʻlmasligi taʼkidlanadi. Shuningdek, SI texnologiyalarining xavflari, inson shaxsiy maʼlumotlari va xavfsizligiga taʼsiri haqida fikr yuritiladi. Maqola SI tomonidan keltirilishi mumkin boʻlgan zararlar uchun huquqiy javobgarlik masalasiga eʼtibor qaratib, turli yondashuvlarni koʻrib chiqadi. SI ning huquqiy subyekt sifatida tan olinishi yoki uni huquq obyekti sifatida koʻrish konsepsiyalari taqqoslanadi. Maqolada SI bilan bogʻliq huquqiy javobgarlik masalasida xalqaro va milliy tajriba tahlil qilinib, qonuniy mexanizmlar, jumladan, sugʻurta mexanizmlaridan foydalanish imkoniyatlari muhokama qilinadi. Maqolada shuningdek, SI texnologiyalaridan kelib chiqadigan zararlarni qoplash uchun javobgar shaxslarni aniqlashning muhimligi taʼkidlanadi. Xususan, ishlab chiquvchilar, dasturiy taʼminot egalari, foydalanuvchilar va uchinchi tomonlarning javobgarlik masalalari tahlil qilinadi. Natijada, SI texnologiyalari bilan bogʻliq muammolarni huquqiy hal etishning muhimligi va huquqiy javobgarlikni taʼminlash mexanizmlarini takomillashtirish zarurati asoslanadi.
Manbalar
1. Габдулов И.Н. Определение понятия искусственного интеллекта // Аллея науки. 2019. – Т. 1, № 9(36). – С. 173–176.
2. Пащенко И.Ю. Искусственный интеллект и смежные технологии: о понятии, информационной природе и публично-правовых аспектах // Юридический вестник Кубанского государственного университета. 2022. – № 2. – С. 99–105.
3. Bozarov S.S “Sun’iy intellekt doirasida huquqiy javobgarlik” Yuridik fanlar doktori (Doctor of Science) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan Dissertatsiya. -Toshkent – 2023. 16-b; Yakubov A.N.Kibermakonda raqamli mulk huquqi va uni huquqiy tartibga solish. Yu.f.d.diss. avtoreferati. –T.: 2023. -10 b.
4. Апостолова Н. Н. Ответственность за вред, причиненный искусственным интеллектом // Северо-Кавказский юридический вестник. 2021. – № 1. – С. 112-119;
5. Лаптев В. А. Понятие искусственного интеллекта и юридическая ответственность за его работу // Право. Журнал Высшей школы экономики. 2019. – № 2. – С. 79-102;
6. Цуканова Е. Ю., Скопенко О. Р. Правовые аспекты ответственности за причинение вреда роботом с искусственным интеллектом // Вопросы российского и международного права. 2018. Т. 8, – № 4А. – С. 42-48.
7. Benhamou, Y. & Ferland, J. 2020, ‘Artificial Intelligence & Damages: Assessing Liability and Calculating the Damages (February 8, 2020)’, Leading Legal Disruption: Artificial Intelligence and a Toolkit for Lawyers and the Law, Forthcoming, viewed 11 November 2021, https://ssrn. com/abstract=3535387;
8. Cerka P., Grigiene J. & Sirbikyte G. 2015, ‘Liability for damages caused by artificial intelligence’, Computer law & security review, iss. 31, pp. 376–389.
9. Морхат П.М. Правосубъектность искусственного интеллекта в сфере права интеллектуальной собственности: гражданско-правовые проблемы : дис. … д-ра юрид. наук. М., 2018. 420 с.
10. Лаптев В. А. Ответственность «будущего»: правовое существо и вопрос оценки доказательств // Гражданское право. 2017. – № 3. – С. 32-35.
11. Горохова С. С. Технологии на основе искусственного интеллекта: перспективы и ответственность в правовом поле // Юрист. 2021. – № 6. – С. 60-67.
12. Регулирование робототехники: введение в «робоправо». Правовые аспекты развития робототехники и технологий искусственного интеллекта / В. В. Архипов [и др.]; под ред. А. В. Незнамова. – М.: Инфотропик Медиа, 2018. 232 с.
13. Шевченко А. С., Шевченко Г. Н. Деликтные обязательства в российском гражданском праве. – М.: Статут, 2013. 133 с.