1945-1950-YILLARDA ANDIJON VA FARGʻONA VILOYATLARIDA HARBIY ASIRLARINING QURILISH VA XALQ XOʻJALIGI ISHLARIGA JALB ETILISHI TARIXIDAN
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I7Y2025N02Kalit so'zlar
Andijon, Fargʻona, harbiy asirlar, Yaponiya askarlari, qurilish, xalq xoʻjaligi, Ikkinchi jahon urushi, Sovet davri, mehnat safarbarligi, arxiv hujjatlari, infratuzilma, asirlar mehnati, tiklanish yillari, tarixiy jarayon, ijtimoiy taʼsir.Annotasiya
Mazkur maqolada 1945–1950-yillar oraligʻida Andijon va Fargʻona viloyatlarida harbiy asirlarning, ayniqsa Yaponiya imperiyasi armiyasining sobiq askarlari mehnatga jalb etilganlik tarixi tahlil qilinadi. Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda iqtisodiy tiklanish, qurilish va xalq xoʻjaligi sohalarida ishchi kuchi yetishmasligi tufayli Sovet hukumati xorijiy harbiy asirlar mehnatidan keng foydalangan. Asosan sogʻlomlashtirish niqobi ostida olib kelingan asirlar mahalliy hududlarda yoʻl, bino-inshootlar, irrigatsiya tizimlari, zavod-fabrikalar qurilishida qatnashgan. Maqolada arxiv manbalari, guvohlarning xotiralari, statistik koʻrsatkichlar orqali bu jarayonning real holati yoritiladi. Harbiy asirlarning mehnati orqali yaratilgan obyektlarning baʼzilari bugungi kungacha faoliyat yuritmoqda.
Manbalar
1. Кузнецов С.И. Проблема военнопленных в Российско-Японских отношениях после Второй мировой войны. – Иркутск: Иркут. гос. ун-т, 1994. – С. 63.
2. Джусти М.Т. Итяльянские военнопленные в СССР, 1941–1954. – СПб.: Алетейя, 2010. – С. 80.
3. Военнопленные в СССР. 1939–1956. Документы и материалы / сост. Загорулько М.М., Сидоров С.Г., Царевская Т.В.; под ред. Загорулько М.М. – М.: 2013. – С. 41, 45.
4. Дулатбеков Н.О. Японские военнопленные в Карагандинской области. – Караганда: Болашак, 2011. – С. 515–516.
5. Ким С.П. Японские военнопленные на территории Советского Союза (1945–1956 гг.): дисс. … канд. ист. наук: 07.00.02. – М., 2016. – С. 112–113.
6. Сидоров С.Г., Шевченко В.В. Использование труда спецконтингента в Сталинградской области в 1942–1945 годах // Вестник Волгоградского Гос. ун-та. – 2018. – №1. – С. 109–110.
7. Andijon viloyati davlat arxivi. 624-jamgʻarma, 1-roʻyxat, 4-yigʻmajild, 6-varaq.
8. Дала тадқиқотлари. Андижон вилояти. Жалолқудуқ тумани, Жанубий Оламушук шаҳарчаси. 2013 йил 27 март.
9. Шукуров С., Қодиров А. “Кунчиқар мамлакат делегациялари Андижонда” // Андижоннома. – 2002. – 31 май.
10. Videoyozuv. 2002 yil may. Andijon teleradiokompaniyasi tasmasi. T.f.d., prof. R.T. Shamsutdinov shaxsiy arxivi. Andijon, 2013.
11. Dala tadqiqotlari. Andijon shahri. Suhbat. 2013 yil 1 aprel.
12. Dala tadqiqotlari. Andijon viloyati. Izboskan tumani, Chuvama qishlogʻi. Suhbat. 2015 yil 10 aprel.
13. Региональные структуры ГУПВИ НКВД–МВД СССР. 1941–1951: отчётно-информационные документы / под ред. Загорулько М.М. – Волгоград: Издатель, 2006. Т.5. Кн. 2. – С. 433.
14. Военнопленные в СССР. 1939–1956. Документы и материалы / сост. Загорулько М.М., Сидоров С.Г., Царевская Т.В.; под ред. Загорулько М.М. – М.: Логос, 2000. – С. 577.
15. Ходяков М.В. "Я некогда не стану другом Советского Союза": Настроение иностранных военнопленных в лагерях НКВД–МВД во второй половине 1940-х гг. // Петербургский исторический журнал. – 2014. – №1. – С. 172–173.
16. Региональные структуры ГУПВИ НКВД–МВД СССР. 1941–1951: отчётно-информационные документы / под ред. Загорулько М.М. – Волгоград: Издатель, 2006. Т.5. Кн. 2. – С. 12–13.
17. RDHA, 4p-jamgʻarma, 21na-roʻyxat, 422-yigʻmajild, 1–7-varaqlar.
18. Yaxyoxon Dadaboev shaxsiy arxivi materiallari. Suhbat. 2019 yil 15 mart. Qoʻqon shahri.
19. Dala tadqiqot materiallari. Qoʻqon shahri. 19.03.2018.