XORAZM HUDUDIDAGI TARIXIY QALʼALAR REKONSTRUKSIYASIDA 3D MODELLASHTIRISH TEXNOLOGIYASIDAN FOYDALANISHNING AHAMIYATI

Mualliflar

  • Zeboxon Rahimova

Kalit so'zlar

https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I7Y2025N06

Kalit so'zlar

“3D tehnologiyasi”, “virtual”, “tarixiy rekonstruksiya”, “neolit davri”, “3Ds Max”, “Lumion”, “grafika”, “3D modellashtirish”.

Annotasiya

Hozirgi kunda Xorazm hududidagi qadimiy va tarixiy qalʼalarni raqamli tarzda qayta tiklash jarayonida 3D modellashtirish texnologiyasining ahamiyati ortib bormoqda. 3D modellashtirish usuli tarixiy obidalarni aniq va vizual tarzda tiklash, ularning asl koʻrinishini qayta jonlantirish imkonini beradi. Bu texnologiya nafaqat arxeologik izlanishlar va ilmiy tadqiqotlar uchun muhim, balki turizm sohasini rivojlantirishda dolzarb ahamiyat kasb etib bormoqda. Ushbu maqolada Xorazmda olib borilgan ilmiy tadqiqotlar, amaliy ishlar, tajribalar va loyihalar misolida 3D texnologiyalarning tarixiy qalʼalar rekonstruksiyasidagi ahamiyati yuzasidan baʼzi xulosalar beriladi.

Manbalar

1. Беруний Абу Райҳон, Қадимги ҳалқлардан қолган ёдгорликлар. –Т.: 1968. 231-бет.

2. Воробьева М.Г. Проблема “Большого Хорезма” и археология // Археология и этнография Средней Азии. – М.: Наука, 1979.– С. 40.

3. Рапопорт Ю.А. Краткий очерк истории древнего Хорезма в древности // Приаралье в Древности И Средневековье. – М.: Наука, 1998. – С. 31–32.

4. Xajiyeva O. “Xorazm vohasi aholisining qadimiy diniy e’tiqodlari va an’analari tarixi”/International Journal Of Recently Scientific Researcher's Theory/ – С. 68-69.

5. Sulaymanov S. Allamuratov A. “Xorazm-minglab qal’alarning qadimiy sivilizatsiyasi” Science Shine International Scientific Journal Issue 8(43), Volume 1 | ISSN 3030-377X | 30.04.2025. – С.294

6. Mirzayeva M “Xorazm viloyatidagi tarixiy - arxeologik yodgorliklar holati” Results of National Scientific Research Volume 1| Issue 6 2022 SJIF- 4.431 ISSN: 2181-3639 – С. 79.

7. Толстов С.П. Древний Хорезм: Опыт историко-археологического исследования. – М., 1948. -С.7.

8. Rahimov F. Jumanazarova G. “Xorazmning qadimiy Qal’alari Tuproq-Qa’la, Qizil-Qal’a, Ayazqal’a Va Chalpiq-Qal’alar Tarixi”, Лучшие Интеллектуальные Исследования/ Часть-29_ Том-1_ Сентябрь -2024.-С.415

9. Толстов С.П. По древным дельтам Окса и Яксарта. – Москва: Наука, 1962. – 324.

10. Ғуломов Я.Ғ. Хоразмнинг суғорилиш тарихи (қадимги замонлардан ҳозиргача). – Тошкент: Фан, 1959 2.

11. Воробьева М.Г. Керамика Хорезма античного периода. // Керамика Хорезма. Труды ХАЭЭ. Вып. IV. – Москва: Изд-во АН СССР, 1959. – С. 45–220.

12. Толстов С.П. Древний Хорезм: Опыт историко-археологического исследования. – М., 1948. -C. 59.

13. Жабборов И. Кўҳна харобалар сири. – Тошкент,: УзДавнашр, 1961.-C.37

14. Matqurbanov F. R. “Xorazm vohasi neolit davri nodir yodgorligining zamonaviy texnologiyalar yordamida tarixiy ko‘rinishi (Yonbosh-4 misolida)” Xorazm Ma’mun Akademiyasi Axborotnomasi –6/3-2023 –C. 74.

15. Nurulin T.S. 3D -Yerqo‘rg‘on qadimiy manzilgohini rekonstruksiya qilish // O‘zbekiston arxitekturasi va qurilishi. – Toshkent, 2022. - No 2-3. http://civiltashkent.blogspot.com B-27-38.

16. Nurulin T.S .Oqtepa Yunusobod qal’asini virtual rekonstruksiya qilish//. O‟zbekiston arxitekturasi va qurilishi. Toshkent,2021.N2-3.-S.24-31. http://civiltashkent.blogspot.com B-24-31

17. Садуллаев Б.П. Чап қирғоқ Кат-қалъа Хоразмнинг қадимги ва ўрта асрлар шаҳри. – Урганч. 2023. – Б. 255.

18. Matqurbonov F. “Ta’limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari” www.pedagoglar.org 31-to‘plam 1-qism May 2024 82-83.

19. Маткаримов Х.О. Хоразм воҳасида археологик тадқиқотлар тарихи (қадимги даврга оид тарихий реконструкция муаммолари) Тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) дисс.автореф. – Нукус, 2021.

##submission.downloads##

Yuborilgan

2025-07-11

Nashr qilingan

2025-07-15

Qanday ko'rsatish

Rahimova, Z. (2025). XORAZM HUDUDIDAGI TARIXIY QALʼALAR REKONSTRUKSIYASIDA 3D MODELLASHTIRISH TEXNOLOGIYASIDAN FOYDALANISHNING AHAMIYATI. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук Actual Problems of Humanities and Social Sciences., 5(7), 37–42. https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I7Y2025N06