O‘ZBEKISTONDA INFRATUZILMANI RIVOJLANTIRISH: HINDISTON SARMOYASI UCHUN KATALIZATOR
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI6Y2025N04Kalit so'zlar
O‘zbekiston, Hindiston investitsiyalari, infratuzilma rivoji, transport koridorlari, logistika, energetika, xorijiy investitsiyalar, dengizga chiqmaydigan davlatlar, Markaziy OsiyoAnnotasiya
Yevropa, Janubiy Osiyo va Sharqiy Osiyoni bog‘lovchi strategik savdo va investitsiya markazi sifatida o‘zini pozitsiyalash bo‘yicha O‘zbekistonning intilishlari uning jismoniy infratuzilmasini modernizatsiya qilish va kengaytirishga bevosita bog‘liq. Ushbu maqola Hindistonning to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarini (FDI) O‘zbekistonga jalb etishda infratuzilma rivojlanishining rolini tahlil qiladi. Regressiya tahlili va tarmoqqa oid misollarni birlashtiruvchi aralash metodologiyaga asoslanib, biz transport, logistika va energetika infratuzilmasi ko‘rsatkichlari bilan hind investitsiyalari o‘rtasidagi bog‘liqlikni 2010–2024 yillar oralig‘ida tahlil qilamiz.
Natijalarimizga ko‘ra, infratuzilma sifati hind investitsiyalarining asosiy belgilovchisidir, ayniqsa to‘qimachilik, farmatsevtika va energetika kabi tarmoqlarda. Empirik tahlil shuni ko‘rsatadiki, elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatining 1% ga oshishi Hindistondan kirayotgan investitsiyalarni 0.34% ga oshiradi. Temir yo‘l yuk tashish hajmi va yo‘l zichligining oshishi ham ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ammo, ko‘p yo‘nalishli logistika, energiya ta’minotining barqarorligi va normativ aniqlikdagi kamchiliklar O‘zbekistonning hind kompaniyalari uchun jozibadorligini pasaytirishda davom etmoqda.
Ushbu maqola 2025–2035 yillarga mo‘ljallangan uch bosqichli infratuzilma rivojlantirish rejasini taklif qiladi, unda transport koridorlarini bog‘lash, SEZ bilan bog‘langan logistika parklari va qayta tiklanuvchi energiya integratsiyasi ustuvor yo‘nalish sifatida belgilanadi. Tahlil Janub–Janub investitsiyalari bo‘yicha adabiyotga, ayniqsa dengizga chiqish imkoniyati bo‘lmagan rivojlanayotgan mamlakatlar kontekstida hissa qo‘shadi va O‘zbekiston hamda Hindiston manfaatdor tomonlari uchun amaliy siyosiy yo‘l-yo‘riq beradi. Infratuzilmaga strategik investitsiyalar kiritish va islohotlarni investor kutgan darajada moslashtirish orqali O‘zbekiston Markaziy Osiyoda hind kapitali uchun afzal yo‘nalishga aylanishi mumkin.
Manbalar
1. Asian Development Bank (ADB) (2022) *Central Asia: Infrastructure Development and FDI Opportunities*. Available at: https://www.adb.org (Accessed: 3 April 2025).
2. Asiedu, E. (2006) ‘Foreign Direct Investment in Africa: The Role of Institutions’, *Journal of World Business*, 41(1), [81-99 pages].
3. Arvis, J.F., Ojala, L. and Shepherd, B. (2010) *Trade Costs in the Developing World: 1995–2008*. Washington, DC: The World Bank.
4. Baniya, R., Rocha, N. and Ruta, M. (2020) ‘The Determinants of Trade Costs in Central Asia’, *World Bank Policy Research Working Paper*, No. 9347.
5. Dunning, J.H. (1993) *The Globalization of Business*. London: Routledge.
6. Exim Bank of India (2020) *India’s Engagement with Central Asia: Exploring Investment Opportunities*. Mumbai: Export-Import Bank of India. Available at: https://www.eximbankindia.in (Accessed: 5 May 2025).
7. FICCI (2023) *India-Central Asia Trade and Investment Partnership: Opportunities and Challenges*. New Delhi: Federation of Indian Chambers of Commerce and Industry. Available at: https://www.ficci.com (Accessed: 9 April 2025).
8. Government of Uzbekistan (2023) *Strategy Uzbekistan 2030: Key Infrastructure Projects*. Available at: https://www.gov.uz (Accessed: 16 April 2025).
9. IEA (2024) *Uzbekistan Energy Profile*. Paris: International Energy Agency. Available at: https://www.iea.org (Accessed: 22 April 2025).
10. Ministry of External Affairs (MEA) (2024) *India-Central Asia: Enhancing Trade and Connectivity*. Available at: https://www.mea.gov.in (Accessed: 30 April 2025).
11. UNCTAD (2023) *Trade and Investment: The Impact of Geopolitical Disruptions*. Geneva: United Nations Conference on Trade and Development. Available at: https://unctad.org (Accessed: 6 May 2025).
12. UNCTAD (2024) *World Investment Report 2024*. Geneva: United Nations Conference on Trade and Development. Available at: https://unctad.org (Accessed: 13 May 2025).
13. United Nations Office of the High Representative for the Least Developed Countries, Landlocked Developing Countries and Small Island Developing States (UN-OHRLLS) (2022) *Challenges of Landlocked Countries in the Global Economy*. Available at: https://www.un.org/ohrlls (Accessed: 21 May 2025).
14. Wheeler, D. and Mody, A. (1992) ‘International Investment Location Decisions: The Case of U.S. Firms’, *Journal of International Economics*, 33(1–2), [57-76 pages].
15. World Bank (2023a) *Uzbekistan: Infrastructure Development for Economic Growth*. Available at: https://www.worldbank.org (Accessed: 28 May 2025).
16. World Bank (2023b) *The Logistics Performance Index: Benchmarking Trade Logistics*. Available at: https://www.worldbank.org (Accessed: 5 June 2025).