ADABIYOTDA ANIMALISTIK JANR VA RAMZIY OBRAZLAR BOʻYICHA OLIB BORILGAN ILMIY TADQIQOTLAR

Mualliflar

  • Damekhan Ayimbetova

Kalit so'zlar

https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI9Y2025N69

Kalit so'zlar

animalistik janr; hayvoniy obrazlar; ramziylik; qiyosiy adabiyot; ingliz adabiyoti; rus adabiyoti; turkiy adabiyot; oʻzbek adabiyoti; qoraqalpoq adabiyoti; tabiat falsafasi; mifologiya; ekologik tafakkur; badiiy ifoda

Annotasiya

Ushbu maqolada ingliz, rus, turkiy, oʻzbek va qoraqalpoq adabiyotlarida animalistik janr va obrazlarning badiiy hamda falsafiy mohiyati tahlil qilinadi. Tadqiqot hayvon obrazlari orqali insoniy tuygʻular, axloqiy tamoyillar va insonning tabiat bilan munosabati qanday ifodalanishini oʻrganadi. Qiyosiy tahlil asosida animalistik timsollarning umumiy va milliy xususiyatlari aniqlanadi. Shuningdek, maqolada hayvon obrazlarining falsafiy va ekologik oʻlchovlari yoritiladi. Til va madaniyatlararo yondashuv orqali tadqiqot hayvon ramzlari inson ongining inʼikosi va axloqiy hamda ekzistensial gʻoyalarni ifodalovchi muhim badiiy vosita ekanini namoyon etadi.

Manbalar

1. Achilova Nurxon Normuxammedovna. Ipak yo’li aspekti: O’zbek adabiyotida ajdarho obrazi talqinlari. Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Samarqand – 2024.

2. Akramova Taxmina Kamiljonovna. Edgar Allan Po asarlaridagi g‘oyaviy-badiiy obrazlar va ularni tarjimada qayta yaratish usullari. Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Samarqand – 2023.

3. Ashurova Shahnоza Almasovna. Inglizzabon g‘arb adabiyoti va o‘zbek adabiyotida animalistika janri xususiyatlari (E. Seton-Thompson va N. Norqobilov ijodi misolida). Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Toshkent – 2020.

4. Auden, W.H. (1962). “Two Bestiaries.” In The Dyer’s Hand and Other Essays. London: Faber.

5. Bruggemann, T. (2017). Animal Poetry and Empathy. Humanities, 6(2), 18.

6. Derrida, Jacques, and David Wills. "The Animal That Therefore I Am (More to Follow)." Critical Inquiry, 28.2 (2002): 369–418.

7. Malay, Michael. The Figure of the Animal in Modern and Contemporary Poetry. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2018.

8. Macbeth, George. The Penguin Book of Animal Verse. 1965.

9. Moe, Aaron M. Zoopoetics: Animals and the Making of Poetry. Lexington Books, 2013.

10. Muldoon, Paul. The Faber Book of Beasts. 1997.

11. O‘chilova Nilufar Ulmasovna. Inglizzabon g‘arb va o‘zbek nasrida ot obrazi talqini (Seton-Thompson, Anna Syuvell, Tog‘ay Murod, Turob To‘la asarlari asosida). Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktor (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Buxoro – 2022.

12. Xalilova Shaxlo Jalilovna. O‘zbek va ingliz ertaklaridagi yetakchi obrazlarning qiyosiy o‘rganilishi. Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktor (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. Termiz – 2023.

13. Артемьева, Наталья Анатольевна. Анималистические образы в баснях И. А. Крылова: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Смоленск, 2012.

14. Аскарова, Г., Айтбаева, А., & Курмамбаева, К. (2024). Судьба коня и человека в современных казахских рассказах. Keruen, 83(2), 225–235.

15. Бараноўская Л.Г. Мастацкая анімлістыка ў беларускай літаратуры другой паловы XX стагоддзя: аўтарэф. ... дыс. канд. філал. навук. Мінск, 2005.

16. Волк Е. А. Эсхатологические мотивы в рассказах Л. Петрушевской «Гигиена» и «Новые Робинзоны». Classical and Contemporary Literature: Continuity and Prospects of Updating, 2017, №7, С.17.

17. Дуктова Л. Художественная анималистика: к вопросу определения термина. // Питання літературознавства. 2010. №79. С.275–282.

18. Е. Еркин. Священные понятия, связанные с дикими животными и птицами в казахском фольклоре. Keruen, Т. 66, №1 (2020).

19. Ж. Хошниязов. Мифлер ҳам дастанлар: генезиси, спецификаси, дәуирлик қатламлары. Ташкент: Anorbooks, 2022. – 380 б.

20. Ж. Хошниязов. Миллий рухий дуниямыздын сағалары. Нөкис: Қарақалпақстан, 2007.

21. Зуева Екатерина Владимировна. Жанровое своеобразие британской анималистики второй половины ХХ века: диссертация ... кандидата филологических наук: 10.01.03. Казань, 2018. – 154 с.

22. Копырюлин, С. В. Анималистические образы в лирике С. А. Есенина: образ коня. // Молодой ученый. 2018. №28 (214). С.107–109.

23. К. Мақсетов. Қарақалпақ қаһарманлық дастаны “Қырқ қыз”. Нөкис: Қарақалпақстан, 1962.

24. К. Мәмбетназаров. Қарақалпақ ертектери ҳаққында. Нөкис: Қарақалпақстан, 1981.

25. Мир животных в мифопоэтическом ракурсе / Отв. ред. и сост. М. В. Завьялова, Т. В. Цивьян. Vicenza–Москва: LEGORUSSIA, 2017. – 292 с.

26. Никитина, Елена Михайловна. Анималистическая образность в прозе М. А. Шолохова 1920–1930-х годов (от «Донских рассказов» – к «Тихому Дону»): автореферат диссертации. Воронеж, 2015.

27. Норқобилов Н. Пахмоқ / Тоғдаги ёлғиз одам. Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2011.

28. Норқобилов Н. Оқбўйин / Тоғдаги ёлғиз одам. Т.: “Ўзбекистон” НМИУ, 2011.

29. Нуруллаева Сарвиноз Мажидовна. Замонавий ўзбек шеъриятида мифологик образлар стилизацияси ва метафоризацияси. Филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати. Самарқанд – 2022.

30. Панова Е. П. Роль мифопоэтических представлений о животных в литературной сказке К. Паустовского. // Гуманитарные исследования. 2014. №1. С.68–72.

31. Сағитов И.Т. Қарақалпақ халқының қаҳарманлық эпосы. Нөкис: Қарақалпақстан, 1986.

32. Словарь русского языка: В 4-х т. / АН СССР, Ин-т рус. яз.; Под ред. А. П. Евгеньевой. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Русский язык, 1981–1984. Словарь современного русского литературного языка: В 20 т. / АН СССР, Ин-т рус. яз.; Гл. ред. К. С. Горбачевич. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Рус. яз., 2002. -976с.

33. Шаряфетдинов Р. Х. Мифопоэтические образы животного мира как отражение картины мира тюркских народов в современной татарской литературе. // Наука и школа. 2024. №3. С.18–28. DOI: 10.31862/1819-463X-2024-3-18-28.

34. Шастина Е. М. «Антропологическая анималистика» Элиаса Канетти. // Филологические науки. Вопросы теории и практики. 2014. №3-2. С.200–203.

35. Қ. Айымбетов. Халық даналығы. Қарақалпақстан, 1968.

36. Қ. Мақсетов. Қарақалпақ қаһарманлық дастаны “Қырқ қыз”. Нөкис: Қарақалпақстан, 1962.

37. Анимализм [Электронный ресурс]. URL: http://ru.wikipedia.org/wiki/Анимализм.

##submission.downloads##

Yuborilgan

2025-10-22

Nashr qilingan

2025-10-25

Qanday ko'rsatish

Ayimbetova, D. (2025). ADABIYOTDA ANIMALISTIK JANR VA RAMZIY OBRAZLAR BOʻYICHA OLIB BORILGAN ILMIY TADQIQOTLAR. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук Actual Problems of Humanities and Social Sciences., 5(S/9), 418–427. https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI9Y2025N69