BEZORILIKNING VIRTUAL YUZI: HUQUQIY BAHOLASH VA JAVOBGARLIK MASALALARI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI4Y2025N38Kalit so'zlar
Kiberbezorilik, kiberbulling, huquqiy baholash, tuhmat, haqorat, shaxsiy maʼlumot, raqamli muhit, axborot xavfsizligi, javobgarlik shakllari, milliy qonunchilik, xorijiy tajriba.Annotasiya
Mazkur maqolada kiberbezorilik — ijtimoiy tarmoqlarda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari orqali amalga oshiriladigan tahdid, haqorat, tuhmat, shaxsiy maʼlumotlarni tarqatish va jamoaviy qoralash kabi huquqbuzarliklarning zamonaviy kоʼrinishi sifatida tahlil qilinadi. Muallif tomonidan kiberbezorilikning tushunchasi, turlari, huquqiy xususiyatlari va Оʼzbekiston Respublikasi qonunchiligidagi mavjud munosabatlar ilmiy asosda kоʼrib chiqilgan. Shuningdek huquqiy tendensiyalar tahlil etilib, milliy qonunchilikni takomillashtirishga oid amaliy takliflar ilgari surilgan. Maqolada javobgarlik shakllari, huquqiy bоʼshliqlar va huquqni qоʼllash amaliyotidagi muammolar aniqlanib, ularni bartaraf etish uchun qonunchilik, taʼlim va platformalar darajasidagi chora-tadbirlar tavsiya etilgan.
Manbalar
1. YUNISEF (2021). Cyber Violence against Women and Girls: A World-Wide Wake-Up Call. https://www.unicef.org/
2. UNESCO (2020). Tackling Cyberbullying: Best Practices. https://unesdoc.unesco.org
3. Sheridan, L., & Grant, T. (2005). Is cyberstalking different? Psychology, Crime & Law, 11(1), 61–69. DOI: 10.1080/10683160410001729664
4. Reyns, B. W. (2010). A situational crime prevention approach to cyberstalking victimization: Preventive tactics for Internet users and online place managers. Crime Prevention and Community Safety, 12(2), 99–118. DOI: 10.1057/cpcs.2010.2
5. Ngo, F. T., & Paternoster, R. (2011). Cybercrime victimization: An examination of individual and situational level factors. International Journal of Cyber Criminology, 5(1), 773–793.
6. О‘zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksi https://lex.uz/docs/111453
7. Shestakova YE.V. (2018). Kiberbulling kak fenomen informatsionnogo obshestva. Moskva: RUDN.
8. О‘zbekiston Respublikasining 02.07.2019 yildagi “Shaxsga doir ma’lumotlar tо‘g‘risida”gi Qonuni, О‘RQ-547-son https://lex.uz/docs/4396419
9. Douglas, D. M. (2016). Doxing: A conceptual analysis. Ethics and Information Technology, 18(3), 199–210. https://doi.org/10.1007/s10676-016-9406-0
10. Citron, D. K. (2014). Hate Crimes in Cyberspace. Harvard University Press.
11. О‘zbekiston Respublikasining 12.12.2002 yildagi “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari tо‘g‘risida” 439-II-son Qonuni https://lex.uz/docs/52268
12. Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information Disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policy making. Council of Europe. https://rm.coe.int/information-disorder-report/1680764666
13. Marwick, A., & Lewis, R. (2017). Media Manipulation and Disinformation Online. Data & Society Research Institute. https://datasociety.net/pubs/oh/DataAndSociety_MediaManipulationAndDisinformationOnline.pdf
14. Citron, D.K. (2014). Hate Crimes in Cyberspace. Harvard University Press.
15. Wynn, N. (2020). Shame, Canceling and Justice in the Digital Age. YouTube public lecture.
16. Ng, E. (2020). No Grand Pronouncements Here… Just Little Gestures of Refusal: Cancel Culture and Digital Media Participation. Television & New Media, 21(6), 621–627. https://doi.org/10.1177/1527476420918828
17. European Union Agency for Fundamental Rights (2021). Online harassment and cyberstalking in Europe. https://fra.europa.eu
18. Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Lattanner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: A critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychological Bulletin, 140(4), 1073–1137.
19. О‘zbekiston Respublikasining 12.12.2002 yildagi “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari tо‘g‘risida” 439-II-son Qonuni https://lex.uz/docs/52268