BOLALAR ADABIYOTINING POETIK-FUNKSIONAL XUSUSIYATLARI: YOSH PSIXOLOGIYASI, DIDAKTIKA, AKSIOLOGIYA

Annotasiya

Maqola bolalar adabiyotining poetik-funksional tabiatini yosh psixologiyasi, didaktika va aksiologiya kesimida tahlil qiladi. Tadqiqotda qiyosiy-adabiy yondashuv qoʻllanib, oʻzbek adabiyoti bilan bir qatorda jahon va MDH bolalar adabiyotidan namunalar solishtirildi. Natijalar shuni koʻrsatadiki, badiiylik (ritm, obrazlilik, personifikatsiya), emotsional taʼsir (kulgi, hayrat, qoʻrquvning xavfsiz tajribasi), yoshga mos nutq va kompozitsiya, hamda oʻrgatuvchi-tarbiyaviy qatlam (bilimni “hikoya” orqali scaffoldlash) bolalar matnlarining markaziy xususiyatlaridir. Aksiologik funksiyalar – insonparvarlik, halollik, jasorat, hamdardlik kabi qadriyatlarning estetik tajriba orqali singdirilishi – asarlarning barqaror ijtimoiy ahamiyatini taʼminlaydi. Mualliflar uchun amaliy implikatsiya sifatida texnika va mazmunning muvozanati, yosh guruhiga mos til va syujet, hamda multimodal (raqamli) vositalardan ehtiyotkor foydalanish taklif etiladi. Oʻquv dasturlari uchun esa bitta mavzuni turli madaniy kontekstlarda oʻqitish, emotsional savodxonlikni adabiy matnlar bilan bogʻlash samarali ekanligi taʼkidlanadi. Kelgusida neyropsixologik oʻqish tajribalarini bolalar matnlarida oʻrganish istiqbollari belgilandi.