INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDA “SUV/WATER” KONSEPTINING LISONIY MODELLASHUVI: NOMINATIV VA KOMMUNIKATIV MAYDONLARNING QIYOSIY TADQIQI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I12Y2025N60Kalit so'zlar
(oʻzbekcha) suv konsepti, water konsepti, nominativ maydon, kommunikativ maydon, kognitiv lingvistika, lingvokulturologiya, lisoniy manzara, frazeologizm, paremiologiya, metafora, ingliz tili, oʻzbek tiliAnnotasiya
Maqolada ingliz va oʻzbek tillarida “suv/water” konseptining lisoniy modellashuvi nominativ va kommunikativ maydonlar kesimida qiyosiy tahlil qilinadi. Kognitiv lingvistika va lingvokulturologiya doirasida suv konsepti universal hayot manbai sifatida ham, milliy madaniy kodlarni mujassam etuvchi ramziy birlik sifatida ham izohlanadi. Tadqiqot materiali sifatida izohli lugʻatlar, badiiy matnlar, xalq ogʻzaki ijodi namunalari, frazeologik va paremiologik birliklar, shuningdek, metaforik ifodalar korpusi jalb etilgan. Nominativ maydon tahlili suv/water konseptini ifodalovchi ot, feʼl, sifat va frazeologik birliklarning markaziy va periferik qatlamlarini aniqlashga imkon beradi. Kommunikativ maydon doirasida esa suvga oid sintaktik konstruksiyalar, stilistik obrazlar, maqol-matal va paralingvistik vositalar diskursiv funksiyasi yoritiladi. Muallif ingliz va oʻzbek tillarida suv konseptining lisoniy manzarasi umumiy universal xususiyatlar bilan birga, milliy dunyoqarash, diniy-anʼanaviy tajriba va madaniy xotira taʼsirida farqlanishini koʻrsatadi. Tadqiqot natijalari madaniyatlararo kommunikatsiya, tarjimashunoslik va til oʻqitish metodikasida konseptual yondashuvni keng qoʻllash uchun nazariy va amaliy ahamiyatga ega.
Manbalar
1. Safarov Sh. Til, tafakkur va madaniyat. Toshkent: Fan, 2018.
2. Safarov Sh. Lingvokulturologiya asoslari. Toshkent: Fan, 2016.
3.Кубрякова Е. С. Язык и знание. Москва: Российский государственный университет, 2004.
4. Карасик В. И. Языковой круг: Личность, концепты, дискурс. Москва: Гнозис, 2002.
5. Lakoff G., Johnson M. Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press, 1980.
6. Попова З. Д., Стернин И. А. Когнитивная лингвистика. Воронеж: Воронежский государственный университет, 2007.
7. Телия В. Н. Русская фразеология: Семантика, прагматика, культура. Москва: Наука, 1996.
8. Wierzbicka A. Semantics, Culture and Cognition: Universal Human Concepts in Culture-specific Configurations. Oxford: Clarendon Press, 1992.
9. Nurmonov A. Til va tafakkur uyg‘unligi. Toshkent: Fan, 2010.
10. Ergasheva M. Lingvokulturologik konseptlar tipologiyasi. Toshkent: O‘zMU nashriyoti, 2017.
11. Степанов Ю. С. Константы: Словарь русской культуры. Москва: Школа «Языки русской культуры», 2001.
12. Ziyayeva D. Tilning lingvokognitiv tahlili. Samarqand: Samarqand davlat universiteti nashriyoti, 2019.
