RUS VA INGLIZ TILLARIDAN OʻZBEK TILIGA OʻTGAN ATAMALARNI MOSLASHTIRISH JARAYONI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I12Y2025N72Kalit so'zlar
Oʻzbek tili, oʻzlashtirilgan terminologiya, ruscha oʻzlashtirilgan soʻzlar, inglizcha oʻzlashtirilgan soʻzlar, lingvistik moslashuv, leksik assimilyatsiya, fonetik integratsiya, semantik oʻzgarish, til globalizatsiyasi.Annotasiya
Ushbu maqolada rus va ingliz tillaridan oʻzlashtirilgan atamalarni oʻzbek tiliga moslashtirish jarayonining lingvistik mexanizmlari, ijtimoiy-madaniy omillari va funktsional tendentsiyalari oʻrganiladi. Terminologiyani oʻzlashtirish har qanday tilning, ayniqsa modernizatsiya, globalizatsiya va texnologik oʻzgarishlarni boshidan kechirayotgan tillarning rivojlanishida tabiiy hodisadir. Tadqiqot fonologik, morfologik, semantik va pragmatik moslashuv strategiyalarini tahlil qiladi va Sovet davrida oʻzbek leksikoniga kirgan rus kelib chiqishi atamalari va mustaqillikdan keyingi davrda tobora koʻproq oʻzlashtirilayotgan ingliz kelib chiqishi atamalarining assimilyatsiyasidagi tipologik farqlarni taʼkidlaydi. Rus va ingliz atamalari oʻzbek tili tizimiga integratsiyalashgan boʻlsa-da, motivlar, moslashuv intensivligi, morfologik moslashuvchanlik va semantik oʻzgarish tendentsiyalari farq qiladi degan xulosaga kelish mumkin. Tadqiqot shuningdek, IT, iqtisodiyot, tibbiyot va taʼlim kabi professional munozaralarda gibrid terminologiya, kodlarni aralashtirish va semantik nativizatsiyaning paydo boʻlayotgan tendentsiyasini aniqlaydi.
Manbalar
1. Баскаков Н.А. Введение в изучение тюркских языков. – Москва: Наука, 1981. – 344 с.
2. Хакимов М. Узбекская терминология и ее источники. – Ташкент: Фан, 1995. – 212 с.
3. Mahmudov N. The Dynamics of Contemporary Uzbek Lexicon. – Tashkent: Akademnashr, 2010. – 256 p.
4. Haugen E. The Analysis of Linguistic Borrowing // Language. – 1950. – №26. – P. 210–231.
5. Thomason S., Kaufman T. Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics. – Berkeley: University of California Press, 1988. – 354 p.
6. Bozorov Sh. Globalization and Lexical Borrowing in Uzbek. – Samarkand, 2019. – 189 p.
7. Jamolov M. O‘zbek tilida ruscha o‘zlashmalar tarixi. – Tashkent, 1998. – 178 b.
