A FEW WORDS ABOUT THE EXPEDITION OF ALEXANDER BEKOVICH CHERKASSKY: BEGINNING OF THE EXPEDITION

Authors

  • Rustam Shukurov
  • Ziyovutdin Ilkhamov

DOI:

https://doi.org/10.47390/SPR1342V4I6Y2024N05

Keywords:

Russian Empire, Central Asian khanates, diplomatic relations, embassies, expeditions, military-political mission, Caspian Sea, Amu Darya, trade routes, foreign policy.

Abstract

This article talks about diplomatic relations in the 18th century, in particular about the political and diplomatic relations of the Russian Empire with the Central Asian khanates and their military-political aspects, diplomatic missions. The military expedition of Prince A.Bekovich-Cherkassky, which was carried out by special order of the government of the Russian state, its beginning and some features will also be considered.

References

Малиновский А. Ф. Известие об отправлениях в Индию Российских посланников, гонцов и купчин с товарами и о приездах в Россию Индейцев, с 1469 по 1751 год // Труды и Летописи Общества Истории и Древностей Российских, учрежденного при Императорском Московском Университете. М., 1837. Ч. VII. С. 174.

Aleksandr Bekovich-Cherkasskiy ( Davlet Girey mirza, 1717 y o‘ld.) – kabardin knyazlari avlodidan, Preobrajenskiy polki kapitani, 1714-1717 yillardagi Xiva ekspeditsiyasi boshlig‘i.

Терентьев М. Хивинские походы русской армии. М., 2010; Сношения России с Хивой // Безгин И. Г. Князя Бековича-Черкасского экспедиция в Хиву и посольства флота поручика Кожина и мурзы Тевкелева в Индию к Великому Моголу. (1714–1717 гг.). СПб., 1891; Малиновский А. Ф. Известие об отправлениях в Индию Российских посланников, гонцов и купчин с товарами и о приездах в Россию Индейцев, с 1469 по 1751 год // Труды и Летописи Общества Истории и Древностей Российских, учрежденного при Императорском Московском Университете. М., 1837. Ч. VII. С. 174; Записка о поездках Александра Бековича князя Черкасского, к восточному берегу Каспийского моря и о сухопутной экспедиции его в Хиву // Москвитянин, № 12. 1842; Голиков И. И. Деяния Петра Великого. М., 1788. Ч. 5.; Z.A.Ilhomov. Rossiya-O‘rta Osiyo munosabatlarida dastlabki elchiliklar va ularning harbiy-siyosiy missiyasi. International Journal of Education, Social Science & Humanities. Finland Academic Research Science Publishers. ISSN: 2945-4492 (online) | (SJIF) = 7.502 Impact factor. Volume-11| Issue-12| 2023 Published: |22-12-2023|; Илхамов З.А. Несколько слов об источниках истории Хивинского ханства.INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION International scientific-online conference Part 24 December 23rd COLLETIONS OF SCIENTIFIC WORKS CANADA 2023. P.254-258.

Тоиров М. Пётр биринчининг Ўрта Осиё қайғуси. https://ziyouz.uz

Записка о поездках Александра Бековича князя Черкасского, к восточному берегу Каспийского моря и о сухопутной экспедиции его в Хиву // Москвитянин, № 12. 1842.

Erket shahri bo’lish mumkin. Erket – Irket, Yerket, Irken kabi nomlar bilan qayd etilgan. Ayrim manbalarda Erketni Xitoy Turkistonidagi Yorkend (qarang: Мангишлак. Электронная библиотека Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН http://www.kunstkamera.ru. Стр31), ayrimlarida esa hozirgi Sinszyan-Uyg‘ur avtonom rayonidagi Koshg‘ardan janubiy-sharqda hamda Xо‘tandan shimoliy-g‘arbda joylashgan Shache shahri ekanligi va uning XVIII asrning birinchi yarmida Jung‘orlar davlati tarkibiga kirganligi kо‘rsatiladi (Qarang:Т.С. Мамсик Экспедиция И.Д.Бухольца и «восстание» Ишимских крестьян 1714 г. Гуманитарные науки в Сибири, № 2, 2013 г. Стр.20-24.)

Tersk qal’asi - Shimoliy Kavkazda, Terek daryosi bо‘yida joylashgan qal’alardan biri.

Русский бросок на юг. https://culture-province.ru/rubriki/number-3-29/russkij-brosok-na-yug

Мангишлак. Электронная библиотека Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН http://www.kunstkamera.ru. Стр.31

Князь Борис Алексеевич Голицын (1654 (ёки 1651) - 1714 йй) – рус боярларидан бири, София Алексеевна ва Пётр ҳукмронлиги даврларида давлат арбоби, Қозон саройи приказниги раҳбари, Петрнинг ёшлигида тарбиячиси ва унинг ҳокимиятга келишидаги асосий ҳомийси.

Об отыскании и описи водяного пути в Индию. Инструкция поручику Кожину (14 февраля 1716 г.). Электронная билиотека исторических документов. https://docs.historyrussia.org/ru/1716-g.

Vasiliy Alekseyevich Urusov (1690-174 yy) – knyaz, general-poruchik, kontr-admiral, 1739-1741 yillarda Orenburg ekspeditsiyasining qо‘mondoni sifatida Kaspiy harbiy flotiliyasining barpo etilishining asoschilaridan biri.

Fyodor Matveyevich Apraksin (1661 yil 27 noyabr-1728 yil 10 noyabr, Moskva) — Rossiya imperatori Petr I ning yaqin maslakdoshlaridan, Rossiya imperiyasi harbiy-dengiz floti va armiya flotining asoschilaridan biri, general-admiral.

Karl (Klaus) fon Verden, Karl Petrovich Verden –rus harbiy flotining ofitseri, asli Gollandiyalik, Shvetsiya harbiy flotida shturman bо‘lib xizmat qilgan va keyinchalik ruslar tomonidan asir olinib ularnng xizmatiga о‘tgan, 1719-1720 yillarda Kaspiy va Orol dengizlari hamda О‘rta Osiyoga savdo yо‘llarini aniqlash maqsadida yuborilgan ekspedsiya boshlig‘i.

Fyodor Ivanovich Soymonov (1692-1780 yy) - rus tadqiqotchisi, navigatori va birinchi rus gidrografi, vitse admiral, xaqiqiy maxfiy maslahatchi, 1708-1711 yillarda Rossiyada, 1711-1714 yillarda Gollandiyada dengiz ishlarini о‘rgangan. 1719 yilda Petr I topshirig‘i bilan leytenant F.Soymonov gollandiyalik Karl Varden qо‘mondonligidagi ekspeditsiya tarkibida Kaspiy dengiziga, Moskvadan О‘rta Osiyoning “yuragigacha” va undan sharqqa tomon olib boradigan savdo yо‘llarini aniqlash uchun yuborilgan, bu murakkab ekspeditsiya 1719-1720 yillarda bir necha oyga chо‘zilib, juda qiyinchilik bilan о‘tgan, ekspeditsiya natijasida bir Orol dengizi atroflarining ba’zi kartografik tafsilotlari aniqlangan.

Manbada «у мыса Тюк-Карагана tarzida berilgan. To‘pqarag‘an burnidan Xiva xonligiga boradigan karvon savdo yo‘llari orqali quruqlikda Rus davlati bilan savdo aloqalarini olib borgan bo‘lsa, shu yerdan Volga daryosining quyilishi joylarigacha dengiz orqfali savdo amalga oshirilgan.

Xo‘ja Nafas - Mang‘ishloq turkmanlarning Chovdir qabilasining Sadir urug‘idan bo‘lgan, o‘z davrining mashhur kishilaridan.

1714 yil nazarda tutilmoqda

Amudaryo 1571-1572 yillargacha Kaspiy dengiziga quyilgan, keyinchalik o‘zanini o‘zgartirib Orol dengizi tomon burilgan, bu yerda ana shu qurib qolgan eski o‘zanga ishora qilinmoqda

Ўлжаева Ш. Бекович ким эди? Нега унинг терисини тирик ҳолда шилиб олишди?. https://ziyouz.uz

Xiva xoni Xoji Muhammad Baxodirxonning maxsus yorlig‘i bilan rus podshosi Petr I huzuriga yuborilgan elchi, Rossiya hududlariga - Astraxanga 1713 yilda yetib borgan.

Голиков И. И. Деяния Петра Великого. М., 1788. Ч. 5. С. 122–123, 334; Миллер Г. Ф. Известие о песочном золоте в Бухарии, о чиненных для оного отправлениях и о строении крепостей при реке Иртыше. СПб, 1760. С.9.

Андреев А.А. Посольство Ашур Бека к Петру Великому и начало миссии князя А. Б. Черкасского Петербургский исторический журнал № 4. 2016 год. Стр.91-103; Бартольд В. В. История изучения Востока в Европе и России: Лекции. Л., 1925. С. 205; Росляков А. А. Укрепление русско-туркменских взаимоотношений в XVIII–XIX вв. Ашхабад, 1981. С. 21.

Gagarin Matvey Petrovich (1659 - 1721) - rus davlat arbobi, Rossiya hukumatida bir qancha mas’ul lavozimlarda faoliyat ko‘rsatgan, 1707 yilda Moskva komendanti, Sibir gubernyasining birinchi gubernatori (1711-1719 yy)

Жданов Л. Собрание сочинений: В 6 т. Т. 3 / Сост. Т. Прокопов. -- М.: ТЕРРА, 1995.

Menshikov Aleksandr Danilovich (1673-1729 yy) - Rossiya davlat arbobi, graf (1702 y), Muqaddas Rim imperiyasining knyazi (1705y), Petr I ning yaqin maslakdaoshlaridan biri, generalissimus (1727 y), admiral (1727 y). Sankt-Peterburgning birinchi general-gubernatori(1703-1724 yy, 1725-1727 yy), Harbiy kollegiya prezidenti (1719-1724 yy va 1725-1727 yy), Petr I dan sо‘ng taxga Yekaterina I ning chiqishiga kо‘maklashgan va 1725-1727 yillarda Rossiyaning amaldagi hukmdoriga aylangan. Oliy maxfiy kengashning tergov komissiyasi tomonidan 172 yil 8 sentabrda hibsga olingan, 1728 yil 4 aprelgacha hibsda saqlanib, barcha mulki, unvonlari va mukofotlaridan maxrum etilib, imperator Petr II farmoniga kо‘ra oilasi bilan Sibirga surgun qilingan va 1729 yil 12 noyabrda о‘sha yerda vafot etgan.

Tobolsk – 1590 yilda asos solingan shahar, ruslarning Ural tog‘laridan Osiyo tomondagi ikkinchi yirik shahri bо‘lib, Tobol va Irtish daryolaring quyilishida joylashgan Sibirning tarixiy poytaxti hisoblangan.

Amudaryo ko’zda tutilmoqda

Памятники Сибирской истории XVIII века/ [ред. А. И. Тимофеев].-Санкт-Петербург: Типография Министерства внутренних дел , 1882-1885. Кн. 2. 1882. С. 35–36, 140.

Мангишлак. Электронная библиотека Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН. http://www.kunstkamera.ru. Стр.31

Посланник Петра I на Востоке. Посольство Флорио Беневени в Персию и Бухару в 1718-1725 годах. М., Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1986. Стр.6.

Кочнев А.В. Проблемы торгово-экономических взаимоотношений Российской империи в начале XVIII в. со странами Средней Азии «В Бухарию и в прочие города или провинции к ней принадлежащие, како ж в Хиву и другие места». Вестник Томского государственного университета. 2016. № 408. С. 78–84

Сношения России с Хивой // Безгин И. Г. Князя Бековича-Черкасского экспедиция в Хиву и посольства флота поручика Кожина и мурзы Тевкелева в Индию к Великому Моголу. (1714–1717 гг.). СПб., 1891. С. 33

Published

2024-07-06

How to Cite

Shukurov, R., & Ilkhamov, Z. (2024). A FEW WORDS ABOUT THE EXPEDITION OF ALEXANDER BEKOVICH CHERKASSKY: BEGINNING OF THE EXPEDITION. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари / Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук / Actual Problems of Humanities and Social Sciences., 4(6). https://doi.org/10.47390/SPR1342V4I6Y2024N05