ТРАДИЦИИ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ У ДРЕВНИХ ТЮРКОВ
DOI:
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI9Y2025N02Ключевые слова:
тюрки, государство, традиция, тёре (обычное право), верховная власть, курултай, степная цивилизация, отношения народа и государства.Аннотация
В данной статье рассматриваются политические и социальные системы древнетюркских государств, в частности институты тёре (обычное право), верховной власти и курултая как механизмы регулирования отношений между государством и обществом. Исследование анализирует степную цивилизацию и кочевую конную культуру тюрков, а также роль народа в процессе формирования и устойчивости государства. Полученные результаты показывают, что создание и сохранение тюркской государственности основывались на принципах народа, нации, родной земли и суверенитета, при этом правитель обретал легитимность через божественное понятие кут (небесное благословение). Особое внимание уделено роли курултая в принятии политических решений и регулировании полномочий правителя. Статья опирается на современные научные исследования, раскрывающие влияние тюркских государственных традиций на развитие современного политического мышления.
Библиографические ссылки
1. Acar, O. K. ve Ertek, M. Y. (2019). Türk yönetim tarihinde liyakat. Ankara:Astana Yayınları.
2. Ahmetbeyoğlu, A. (2020). Eski Türklerde kut ve töre bağlamında hükümranlığın hududları. Tarih Dergisi, (71), 29–50.
3. Akcan, A. (2020). Eski Türklerde devlet yönetiminde hâkimiyetin ilahi temelleri. Mecmua, (10), 303–321.
4. Akcan, A. (2024). II. Türk Kağanlığı devlet ideolojisi içerisinde Bilge Tonyukuk. Asya Studies, 8(30), 203–216.
5. Akcan, A. (2025). İslamiyet öncesi Türk devlet yönetiminde kağan ve kurultaylar. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(6), 4259–4285.
6. Arslan, M. (1986). Eski Türk devlet anlayışı ve Kutadgu-Bilig. Ondokuz Mayıs University Journal of Education Faculty, 1(1), 100–111.
7. Aslan, E. ve Şahin, M. (2020). Ortaçağ Türk-İslam devletlerinde nevbet. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 107–144.
8. Aytürk, N. (2014). Türklerde devlet yönetimi ve lider yöneticiler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
9. Bedirhan, Y. (2019). İslam öncesi Türk tarihi ve kültürü (6. b.). Konya: Eğitim Yayınevi.
10. Bozkuş, Y. D. (2022). İslamiyet öncesi dönemin Türk kültür ve uygarlığına genel bir bakış. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 335–349.
11. Coşkun, Ö. (2016). Türk yönetim sistemi üzerine kısa bir değerlendirme. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 2(2), 126–135.
12. Çandarlıoğlu, G. (2011). Uygur sarayına gelin giden Çinli prensesler ve bunun arkasındaki politik gerçekler. Tarih Dergisi, (28–29), 63–70.
13. Çerçi, F. (2003). Hunlar’da sosyal, siyasi hayat ve devlet-halk ilişkileri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 59–98.
14. Donuk, A. (2012). T ürklerde ve Moğollarda meclis geleneği. Tarih Dergisi, (52), 1–12.
15. Durmuş, İ. (2008). Eski Türk devletlerinin oluşumunun temel unsurları. Gazi Türkiyat Turkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(2), 25–45.
16. Durmuş, İ. (2014). Türk kültür çevresinde kültür adlandırmaları. Gazi Akademik Bakış, (15), 269–298.
17. Erdoğan, A. (2014). İslamiyet’ten önce Türk devletlerinde meclis anlayışı: Toy, kengeş, kurultay örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 39–52.
18. Gömeç, S. Y. (2018). Türk kültürünün ana hatları (4. b.). Ankara: Berikan Yayınevi.
19. Gözler, K. (2011). Devletin genel teorisi (3. b.). Bursa: Ekin Yayınları.
20. Grigoriev, S. (2021). Andronovo problem: Studies of cultural genesis in the Eurasian Bronze Age. Open Archaeology, 7(1), 3–36.
21. Hall, J. A. ve Ikenberry, G. J. (2000). Devlet (Y. O. Alibeygil & M. Şipal, Çev.). Ankara: Doruk Yayınları.
22. Kafesoğlu, İ. (2016). Türk milli kültürü (40. b.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
23. Kapani, M. (2019). Politika bilimine giriş (58. b.). Ankara: Serbest Akademi.
24. Kovalevskaya, V. B. (2019). Turning points in horse breeding in the Eurasian steppes and the Near East. Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia, 47(1), 33–41.
25. Ögel, B. (1955). Uygur devletinin teşekkülü ve yükseliş devri. Belleten, 19(75), 331–376.
26. Özdemir, G. (2009). Batıda ve Türklerde egemenlik kavramı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 1–11.
27. Pamir, A. (2019). Eski Orta Asya Türk devletlerinde törenin oluşmasında kurultayların rolü. Adalet Dergisi, (62–63), 213–234.
28. Saltuklu, Z. (2019a). Türklerde töre. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 61–66.
29. Saltuklu, Z. (2019b). Türklerin devlet anlayışı. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 1–12.
30. Seyitdanlıoğlu, M. (2009). Eski Türklerde devlet meclisi “toy” üzerine düşünceler. Tarih Araştırmaları Dergisi, 28(45), 1–12.
31. Taşağıl, A. (2021). Bozkırların ilk imparatorluğu Hunlar (3. b.). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
32. Waller, A. M. (1958). Horses and mules and national defense. Washington, D.C.: Office of the Quartermaster General, U.S. Army.
33. Yücel-Batmaz, N. (2018). Türklerde devlet anlayışı. In M. Akçakaya (Ed.), Türk İslam tarihinde yönetim uygulamaları (s. 3–54). Ankara: Gazi Kitabevi.
34. Zabunoğlu, Y. H. (2015). Devlet kuramına giriş. Ankara: İmaj Yayınları.
