АНАЛИЗ ПРОБЕЛОВ В НАЦИОНАЛЬНОМ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВЕ ПО БОРЬБЕ С НАСИЛИЕМ В ОТНОШЕНИИ ЖЕНЩИН
DOI:
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI10Y2025N56Ключевые слова:
гендерное насилие, национальное законодательство, анализ пробелов, защитный ордер, психологическое насилие, экономическое насилие, реабилитация, CEDAW, ЦУР 5, Узбекистан.Аннотация
Данная научная статья посвящена теме «Анализ пробелов в национальном законодательстве по борьбе с насилием в отношении женщин» и оценивает практическую эффективность Закона Республики Узбекистан № О‘RQ-562 от 2019 года и внесённых в 2023 году изменений с помощью статистического и нормативного анализа. В исследовании выявлены ключевые пробелы: рост случаев насилия на 121 % (более 48 300 случаев за 2020–2025 годы), эффективность защитных ордеров лишь 17,5 %, несоразмерность между административными и уголовными делами — 3,9 %. Сравнительно-правовой анализ проведён с опытом Казахстана и Турции. В результатах указаны 7 системных пробелов (отсутствие определений, слабость механизмов исполнения, дефицит ресурсов). Предложения: закрепление психологического и экономического насилия отдельными статьями, продление срока защитных ордеров до 6 месяцев, увеличение числа реабилитационных центров до 300+. Данные реформы могут снизить насилие на 15–25 %. Исследование соответствует требованиям CEDAW и Целям устойчивого развития (ЦУР 5).
Библиографические ссылки
1. CEDAW Konvensiyasi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllarini bartaraf etish to‘g‘risidagi Konvensiyasi. – Nyu-York: BMT, 1979. – Modda 2. – P. 12–15.
2. Istanbul Konvensiyasi. Yevropa Kengashining Ayollarga nisbatan zo‘ravonlik va oiladagi zo‘ravonlikning oldini olish va ularga qarshi kurash to‘g‘risidagi Konvensiyasi. – Istanbul: Yevropa Kengashi, 2011. – Modda 3. – P. 8–10.
3. UN Women. Global Database on Violence Against Women: Country Profile – Uzbekistan. – Nyu-York: BMT Ayollar tashkiloti, 2023. – P. 25–26, jadval 4.1.
4. Human Rights Watch. “You Can’t Trust Anyone”: Barriers to Protection from Domestic Violence in Uzbekistan. – Nyu-York: HRW, 2024. – P. 44–47, grafik 3.2.
5. O‘RQ-562-son Qonun. O‘zbekiston Respublikasining “Xotin-qizlarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonuni. – T.: O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2019-yil 2-sentabr. – Modda 5 (sharh bilan).
6. PF-81-son Farmon. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mahallalarda xotin-qizlar va yoshlar bandligini ta’minlash, ularning huquq va manfaatlarini himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. – T.: O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2022-yil 7-mart. – Band 4. – P. 3.
7. Adliya vazirligi hisoboti. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining “Xotin-qizlarga nisbatan zo‘ravonlik holatlari bo‘yicha huquqiy choralar” yillik hisoboti. – T.: Adliya vazirligi, 2025. – P. 18–19, jadval 2.4.
8. Inglehart R. Postmodem: O‘zgarayotgan qadriyatlar va o‘zgarayotgan jamiyatlar // Полис (Siyosiy tadqiqotlar). – Moskva: Politicheskie issledovaniya, 1997. – №4. – P. 6–32.
9. Shermuhammedova N. Falsafa va fan metodologiyasi: Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. – Toshkent: Universitet nashriyoti, 2005. – B. 112–115, 25–26-betlar.
10. IIV va Statistik agentlik ma’lumotlari. O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi va Davlat statistika qo‘mitasining “Oiladagi zo‘ravonlik statistikasi” birgalikdagi hisoboti (2020–2025). – T.: IIV matbuot xizmati, 2025. – Jadval 3.2, grafik 4.1.
11. Qozog‘iston Qonuni. Qozog‘iston Respublikasining “Oiladagi zo‘ravonlikning oldini olish va ularga qarshi kurash to‘g‘risida”gi Qonuni (№ 345-II, 2009-yil 4-dekabr; 2021-yilgi o‘zgartirishlar). – Nur-Sulton: Qozog‘iston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. – Modda 11-1.





