KOMPYUTER LINGVISTIKASI VA SUNʼIY INTELLEKTNING TILGA TAʼSIRI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI1Y2025N43Kalit so'zlar
sunʼiy intellekt, kompyuter lingvistikasi, tabiiy tilni qayta ishlash (NLP), avtomatik tarjima, matn yaratish texnologiyalari, pragmatik anglash, semantik tahlil, nutqni sintez qilish, lingvistik tendensiyalar, mashinaviy oʻrganish, til evolyutsiyasi.Annotasiya
Mazkur tadqiqotda sunʼiy intellekt va kompyuter lingvistikasining til tizimiga taʼsiri atroflicha oʻrganildi. Sunʼiy intellekt yordamida matnni qayta ishlash, tarjima qilish va nutqni sintez qilish kabi jarayonlarning rivojlanishi tahlil qilinib, ularning cheklovlari hamda imkoniyatlari baholandi. NLP tizimlari tabiiy tilni sintaktik va semantik jihatdan qayta ishlay olsa-da, pragmatik anglash borasida inson tafakkuridan farq qiladi. Shuningdek, avtomatik tarjima tizimlarining madaniy va kontekstual tafovutlarni toʻliq anglashga qodir emasligi kuzatildi. AI asosidagi matn yaratish tizimlari inson yozuviga oʻxshash ifodalar hosil qilishga muvaffaq boʻlsa-da, baʼzan takroriylik va kontekstdan chetga chiqish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Maqola sunʼiy intellektning tilshunoslikka taʼsirini yanada chuqur oʻrganish va uni inson nutqiga yaqinlashtirish yoʻnalishida ishlanmalarni davom ettirish zaruriyatini ochib beradi.
Manbalar
1. https://stanford.edu/class/psych205/papers/Chomsky-1957.pdf
2. Pinker, S. (1994). The language instinct. William Morrow & Co. https://psycnet.apa.org/record/1994-97282-000
3. Jurafsky, D. and Martin, J.H. (2019) Speech and Language Processing.
4. https://web.stanford.edu/~jurafsky/slp3/old_oct19/17.pdf
5. Boersma, P., & Weenink, D. (2018). Praat: Doing Phonetics by Computer. Retrieved from https://www.praat.org/
6. McEnery T, Hardie A. Corpus Linguistics: Method, Theory and Practice. Cambridge University Press; 2011.
7. Neural Machine Translation 2020, by Philipp Koehn, Cambridge, Cambridge University Press, ISBN 978-1-108-49732-9, pages 393.
