ZARARNING TOʻLIQ QOPLANISHI MUNOSABATI BILAN JINOYAT ISHLARINI SUDGACHA TUGATISH: NAZARIY VA AMALIY MASALALAR
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI8Y2025N13Kalit so'zlar
Jinoyat huquqi; sudgacha hal qilish; iqtisodiy jinoyatlar; zarar qoplash; yarashuv instituti; jinoiy javobgarlikdan ozod qilish; sud amaliyotiAnnotasiya
Mazkur maqolada iqtisodiy faoliyat sohasida yuzaga kelgan jinoiy-huquqiy nizolarni sudgacha hal qilish institutining huquqiy asoslari va amaliyoti tahlil qilinadi. Asosiy eʼtibor jinoyat oqibatida yetkazilgan moddiy zararning toʻliq qoplanishi sharti bilan jinoyat ishini tugatish mexanizmlariga qaratilgan. Jinoyat kodeksi va Jinoyat-protsessual kodeksdagi normalar, shuningdek, Oliy sud Plenumi qarorlari asosida ushbu institutning mohiyati, qoʻllanish shartlari hamda sud-amaliyotdagi afzalliklari koʻrib chiqilgan. Shu bilan birga, amaliyotda uchrayotgan muammolar va ularni bartaraf etish boʻyicha takliflar ham ilgari surilgan. Xususan, zarar qoplash mezonlarining aniqligi, yarashuv institutining chegaralari va protsessual tartiblarning soddalashtirilishi zarurligi taʼkidlangan. Maqola xulosasida mazkur institutni yanada takomillashtirish huquqiy tizim samaradorligini oshirishi, jabrlanuvchi huquqlarini ishonchli himoya qilishga xizmat qilishi qayd etiladi.
Manbalar
1. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi. – T.: Adolat, 2016
2. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksi. – Lex.uz milliy ma’lumotlar bazasi[30][18].
3. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2004-yil 21-maydagi 6-son Qarori “Yarashuv to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha sud amaliyoti haqida”[24].
4. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2004-yil 21-maydagi 4-son Qarori “Jazolarni liberallashtirish to‘g‘risidagi qonunni iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlarga nisbatan qo‘llashning ayrim masalalari haqida”[25].
5. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2024-yil 16-dekabrdagi 39-son Qarori (JK 661-moddasiga o‘zgartirishlar yuzasidan).
6. Adizov A.O. “Yetkazilgan mulkiy zararning o‘rni qoplanishi munosabati bilan jinoyat ishlarini tugatish” – Academic Research in Modern Science: international online conference, 2024[31][7].
7. Norma.uz huquqiy portalining sharhi: “Zararning o‘rni qoplansa, jazo yumshatiladi” (2016-yil 4-mart)[12][11].
8. O‘zA axborot agentligi xabari: “O‘zganing mulkiga zarar yetkazishga qanday javobgarlik bor?” (2023-yil 15-avgust)[32].
9. S.M. Sahadіnov. Sud muhokamasida jinoyat-protsessual yarashuvni takomillashtirish muammolari (yuridik fan. nomzodi diss.), 2005[3].
10. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ozodlikdan mahrum etish bilan bog‘liq bo‘lmagan chora-tadbirlar to‘g‘risidagi Minimal qoidalari (1990-yil 14-dekabr, “Tokio qoidalari”)[6].
