TEZKOR-QIDIRUV FAOLIYATI USTIDAN SUD NAZORATINING QIYOSIY-HUQUQIY TAHLILI
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI9Y2025N77Kalit so'zlar
tezkor-qidiruv faoliyati, sud nazorati, inson huquqlari, yashirin kuzatuv, jinoyat protsessi, xalqaro huquqAnnotasiya
Maqola tezkor-qidiruv faoliyati ustidan sud nazoratining qiyosiy-huquqiy tahliliga bagʻishlangan. Unda shaxs huquq va erkinliklarini cheklashning qonuniyligi va asosliligini taʼminlashda sud nazoratining oʻrni yoritilgan hamda turli mamlakatlar tajribasi qiyoslangan. Avvalo, Yevropa modeli Inson huquqlarini himoya qilish Konvensiyasi va Yevropa sudining qarorlari asosida tahlil qilinib, davlatning shaxsiy hayotga aralashuvi faqat qonuniy asoslarda, legitim maqsadlarda va demokratik jamiyat uchun zarur hollarda amalga oshirilishi shartligi koʻrsatib oʻtilgan. Ukraina, Germaniya, Qozogʻiston va Rossiya qonunchiligida yashirin kuzatuv, telefon soʻzlashuvlarini nazorat qilish, elektron maʼlumotlarni yigʻish kabi maxsus tergov harakatlari tartibga solingani hamda ularda sud ruxsatisiz tadbir oʻtkazilmasligi talabi alohida taʼkidlangan. MDH davlatlari qonunchiligi tahlili esa nazorat mexanizmlarining oʻxshash va farqli jihatlarini ochib beradi. AQShda razvedka faoliyatiga oid cheklovlar FISA sudi orqali amalga oshirilishi, Buyuk Britaniyada esa fuqarolarning shikoyat huquqi kafolatlari qayd etiladi. Xulosa qismida Oʻzbekiston qonunchiligini yanada takomillashtirish, tezkor-qidiruv tadbirlarini sanksiyalashda aniq mezonlar belgilash, shaxsni xabardor qilish mexanizmlarini kengaytirish hamda sud nazoratini kuchaytirish zarurligi asoslab berilgan. Mazkur izlanish huquqni muhofaza qilish amaliyoti va qonun ijodkorligida nazariy-amaliy ahamiyat kasb etadi.
Manbalar
1. WJP Rule of Law Index: Uzbekistan Overal Score, 2024 // URL: https://worldjusticeproject.org/rule-of-law-index/country/2024/Uzbekistan/Criminal%20Justice/
2. https://continent-online.com/Document/?doc_id=31197178#pos=2909;-22
3. Ugolovno-processual'nyj kodeks FRG [Electron version] // URL: http://www.juristlib.ni/book
4. Postanovlenie ESPCh ot 07.11.2017 "Delo Ahljustin (Akhlyustin) protiv Rossijskoj Federacii" (zhaloba N 21200/05) // URL: https://hudoc.echr.coe.int/#{%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22]}
5. Sudning "Meloun Birlashgan qirolikka qarshi”, "Leander Shvetsiyaga qarshi", "Yuvig Fransiyaga qarshi", "Veber va Saraviya Germaniga qarshi ishlari bo‘yicha" qarorlari [judgments in the cases of Malone v. the United Kingdom, Leander v. Sweden, Yuvignac v. France, and Weber and Saravia v. Germany] // URL: https://hudoc.echr.coe.int/#{%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22]}
6. Иордаки и другие против Молдавии [Iordachi and Others v. Moldova] (№ 25198/02) Постановление от 10 февраля 2009 г. [вынесено IV Секцией] [Iordaki i drugie protiv Moldavii [Iordachi and Others v. Moldova] (№ 25198/02) Postanovlenie ot 10 fevralja 2009 g. [vyneseno IV Sekciej]// URL: https://hudoc.echr.coe.int/#{%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22]}
7. Федеральный закон об оперативно-розыскной деятельности [Federal'nyj zakon ob operativno-rozysknoj dejatel'nosti]// URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_7519/
8. Закон Республики Армения “Об оперативно-розыскной деятельности” [Zakon Respubliki Armenija “Ob operativno-rozysknoj dejatel'nosti”] // URL: https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=81018
9. Закон Азербайджанской Республики об оперативно-розыскной деятельности [Zakon Azerbajdzhanskoj Respubliki ob operativno-rozysknoj dejatel'nosti] // URL: https://mia.gov.az/ru/legislation/1/view/2/
10. Закон Азербайджанской Республики об оперативно-розыскной деятельности [Zakon Azerbajdzhanskoj Respubliki ob operativno-rozysknoj dejatel'nosti] // URL: https://mia.gov.az/ru/legislation/1/view/2/
11. "Уголовно-процессуальный кодекс Российской Федерации" от 18.12.2001 N 174-ФЗ ["Ugolovno-processual'nyj kodeks Rossijskoj Federacii" ot 18.12.2001 N 174-FZ]// URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_34481/
12. Судебный департамент при Верховном Суде Российской Федерации [Sudebnyj departament pri Verhovnom Sude Rossijskoj Federacii] // URL: https://cdep.ru/
13. Определение КС РФ от 14 июля 1998 г. № 86-О [Opredelenie KS RF ot 14 ijulja 1998 g. № 86-O]// URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19780/
14. Определение КС РФ от 1 апреля 2008 г. № 386-О-О [Opredelenie KS RF ot 1 aprelja 2008 g. № 386-O-O] // URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19780/
15. Определение КС РФ от 15 апреля 2008 г. № 312-О-О [ Opredelenie KS RF ot 15 aprelja 2008 g. № 312-O-O] // URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19780/
16. Определение КС РФ от 1 декабря 1999 г. № 211-О., Определение КС РФ от 21 апреля 2011 г. № 580-О-О [Opredelenie KS RF ot 1 dekabrja 1999 g. № 211-O., Opredelenie KS RF ot 21 aprelja 2011 g. № 580-O-O] // URL: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19780/
17. Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан [Ugolovno-processual'nyj kodeks Respubliki Kazahstan] // URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31575852
18. Ахпанов А.Н., Хан А.Л. О соотношении гласных и негласных следственных действий в уголовном процессе Республики Казахстан. Вестник Института законодательства РК// №4 (45) 2016 [Ahpanov A.N., Han A.L. O sootnoshenii glasnyh i neglasnyh sledstvennyh dejstvij v ugolovnom processe Respubliki Kazahstan. Vestnik Instituta zakonodatel'stva RK// №4 (45) 2016 – Str. 132]





