INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDAGI SON-GIBRID MAQOLLARNING LEKSIK-SEMANTIK TAHLILI

Mualliflar

  • Shahnoza Turdaliyeva

Kalit so'zlar

https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI1Y2025N33

Kalit so'zlar

son gibrid maqollar, madaniy ahamiyat, ramziy maʼno, sonlar, sonli komponentlar, sintaktik.

Annotasiya

Mazkur maqola ingliz va oʻzbek tillarida sonlarni oʻz ichiga olgan maqollarni (son gibrid maqollar) lingvistik va semantik jihatdan qiyosiy oʻrganishga qaratilgan. Tadqiqotda har ikki tilda sonlarning maqollarda qanday rol oʻynashi, ularning madaniy mazmuni va ramziy maʼnolari tahlil qilindi. Maqollar tarkibidagi sonlar xalqning tarixiy-madaniy tajribasini aks ettirib, ular orqali turli ijtimoiy va axloqiy qadriyatlar ifodalanadi. Ingliz tilida sonlar koʻpincha pragmatik va amaliy tavsiyalarni ifodalaydi, masalan, “Two heads are better than one” – jamoaviy ishning samaradorligini anglatadi, “A stitch in time saves nine” esa vaqtni boshqarishning muhimligini bildiradi. Oʻzbek tilidagi maqollarda esa sonlar koʻproq axloqiy pand-nasihatlar va ramziy maʼnolarni ifodalaydi, masalan, “Yetti oʻlchab, bir kes” ehtiyotkorlikni, “Bir kunlik hayot – ming kunlik orzu” vaqtning qadrini anglatadi. Tahlil natijalari shuni koʻrsatadiki, oʻzbek tilida sonlar koʻproq ramziy va xalq madaniyati bilan bogʻliq maʼnolarni ifodalaydi, ingliz tilida esa ular hayotiy xulosalarga va amaliy foydalanishga yoʻnaltirilgan. Har ikkala tilda ham sonlar universal semantik xususiyatlarni namoyon etsa-da, ular xalqning madaniy va ijtimoiy xususiyatlarini ham ochib beradi. Ushbu tadqiqot kelgusida son gibrid birliklarining boshqa tillar bilan qiyosiy tahlilini oʻtkazish uchun nazariy asos yaratadi.

Manbalar

1. Abdullaeva N.E. Ingliz va oʻzbek xalq maqollaridagi graduonimik munosabatlarninglingvopragmatik xususiyatlari: Filol. fan. dokt. (PhD) dis. avtoref. – Toshkent, 2019. – 52 b.

2. Абдурахимов М.М. Фолклорная афористика и словар: (на материале узбекского и русского язиков). – Ташкент: Фан, 1989. – 95 с.

3. Абдурахманов Х. Синтаксические особенности узбекских народних пословис: Автореф. дисс. ... канд. филол. наук. – Ташкент: АН УзССР, 1964. –

4. Алексеева Т. Е., Федосеева Л. Н. Стилистические приемы и средства

5. выразительности в английских пословицах // Voronej davlat pedagogika universiteti yangiliklari. 2020. № 2 (287). 159-163b.

6. Боктаева В. Л. Общее в отражении концептов «ум» и «глупость» в пословицах и поговорках в английском и русском языках // Zamonaviy fanni rivojlantirish strategiyalari: ilmiy maqolalar to‘plami. Ch. III. M.: Pero, 2020. 142-144 b

7. Чжан Сзе, Чжан Хунъин. Числителное в пословитсах и поговорках в русском, английском китайском язиках. Новосибирск: ООО «СибАК», 2021. 82 c.

8. Гордеева Н. В., Дятлова А. К. “Концепт «богатство и бедность» в пословицах германски (на примере английского и немецкого языков) yazikov)” // Fan va ta’limning rivojlanish tendensiyalari 2021. № 72-5. 58–60. bb. DOI: 10.18411/lj-04-2021- 188.

9. Игнатенко К. В., Куимова К. В. К вопросу перевода пословис и поговорок с сифрами и (на примере русского и английского язиков) // Молодой учений. 2015. № 10 (90). С. 1396 – 1398.

10. Корнитская А. Б. Семантическая организация английских пословис и поговорок с включенним количественним компонентом // Вестник Московского государственного лингвистического университета. 2009. № 549. 133 -145 бб.

11. Кузнетсова С. В., Разумова М. В. Символика числителних в английском фолклоре // На пересечении язиков и култур. Актуалние вопроси гуманитарного знания. 2020. № 3 (18). 163 -167 бб.

12. Леснева О. А. Образи пословис и образи реклами: о потенсиале паремий в рекламном дискурсе // Учение записки Новгородского государственного университета (электронний нау журнал). 2016. № 1 (5).

13. Малюгина А. В. Отношение к закону в русской и английской културах (на материале послови с с компонентом «закон» / “law”) // Филологические науки. Вопроси теории и пр 2017. № 4-2 (70). С. 128 -130.

14. Майка И. Р. Исползование пословис и поговорок в обучении английскому язику // Научнометодический электронний журнал «Консепт». 2013. Т. 3.

15. Mieder W. Proverbs are never out of season: Popular wisdom in the modern age. New York: Oxf University Press, 1993. 304 b.

16. Моисеева И. Ю., Чудина Е. В. Прагматические функсии пословис и поговорок // Оренбургского государственного университета. 2004. № 11 (36). С. 170 – 172.

17. Мустафина А. Р. Структури синтаксического сжатия в английских пословитсах // Вестник Башкирского университета. 2009. Т. 14. №3. 801 -805 бб.

18. Орлова Т. Г. Лексико-семантический анализ английских и русских фразеологических единис (пословис), виражаюших отношение к труду, работе, делу // Филологические науки. Вопроси теории И практики. 2012. № 3 (14). 69-72 бб.

19. Rahmatullayev Sh. O‘zbek tilining frazeologik lug‘ati. — T.:O‘qituvchi, 1977. — 224 b.

20. Шевченко В. В. Символика и значения числових компонентов в английских фразеологиче единитсах: автореф. дис. ... канд. филол. наук. – М: 2012.

21. Сидоркова Г. Д. Прагматика паремий: пословици и поговорки как речевие действия: монография. Краснодар: КГУ, 1999. 134.

22. Содиқова М. Краткий узбекско-русский фразеологический словар. — Т.: СЕ, 1989. — 336 б.

23. Веретягин Н. Ю., Веретягин М.Ю. “Отражение особенностей националного ментал русских и английских пословицах” Taganrog: YUFU, 2012. 215 b.

24. What Goes Around Comes Around: The Circulation of Proverbs in Contemporary Life / ed. K. J P. Tokofsky, S. D. Winick. Logan, Utah: Utah State University Press, 20

25. Яковлева С. Л., Токтарова В. И. Консепт «знание» в паремиологии американского в английского язика // Современние проблеми науки и образования (сетевое издание). 201 № 2–1.

26. Емелянова Я. Б “Роль и место пословиц в иноязычной подготовке переводчиков” // Ilmiy-pedagogik sharh. 2016. № 4 (14). 80 – 86bb.

27. Турдалийева, Ш. (2024). АНАЛИЗ ГИБРИДНОСТИ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ: КОМПЛЕКСНАЯ ПЕРСПЕКТИВА. Предпринимательства и педагогика, 3(3), 24–29. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/entrepreneurship-pedagogy/article/view/48282

##submission.downloads##

Topilgan

2025-02-26

Nashr qilingan

2025-02-27

Qanday ko'rsatish

Turdaliyeva, S. (2025). INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDAGI SON-GIBRID MAQOLLARNING LEKSIK-SEMANTIK TAHLILI. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук Actual Problems of Humanities and Social Sciences., 5(S/1), 227–236. https://doi.org/10.47390/SPR1342V5SI1Y2025N33