“KRIPTO-AKTIVLAR VA VALYUTA QIMMATLIKLARINI QONUNGA XILOF RAVISHDA OLISH, OʻTKAZISH VA AYIRBOSHLASH: IQTISODIY, HUQUQIY XAVF-XATARLAR VA ULARNING OLDINI OLISHDA SUNʼIY INTELLEKTNING OʻRNI”
Kalit so'zlar
https://doi.org/10.47390/SPR1342V5I4Y2025N50Kalit so'zlar
Kriptovalyuta, maʼmuriy preyuditsiya, noqonuniy operatsiyalar, pul yuvish, iqtisodiy xavf-xatarlar, huquqiy tartibga solish, moliyaviy jinoyatlar, raqamli valyuta, tartibga solishdagi muammolar.Annotasiya
Ushbu maqola valyuta qimmatliklarini, jumladan kripto-aktivlarni qonunga xilof ravishda olish, oʻtkazish yoki ayirboshlash masalalariga bagʻishlangan. Maqolada, noqonuniy valyuta operatsiyalarining iqtisodiy, huquqiy va xavfsizlikka taʼsiri tahlil qilinadi. Unda bunday harakatlar moliyaviy tizimlarni qanday zaiflashtirishi, pul yuvishga yordam berishi va qonunchilik doirasidan chetga chiqishi koʻrib chiqiladi. Tadqiqotda huquqni muhofaza qiluvchi organlarning ushbu noqonuniy amaliyotlarga qarshi kurashdagi qiyinchiliklari taʼkidlanadi hamda bozor beqarorligi va jamoatchilik ishonchining yoʻqolishi kabi iqtisodiy oqibatlar muhokama qilinadi. Raqamli moliyaviy muhitdagi ushbu yangi tahdidlarni bartaraf etish uchun mustahkam qonunchilik mexanizmlariga ehtiyoj huquqiy nuqtai nazardan tahlil qilinadi. Shuningdek, kriptovalyutalar sohasidagi qonuniy regulyatsiyalar, ularning noqonuniy aylanishi va bunday faoliyatga qarshi kurashish uchun dunyo miqyosida qabul qilingan qonunlar va choralar muhokama qilinadi. Maqola valyuta bozorlarining noqonuniy faoliyatga nisbatan reaksiyalari va bu muammoni hal qilish boʻyicha takliflarni taqdim etadi.
Manbalar
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. Mazkur yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 2023-yil 30-aprel kuni o‘tkazilgan O‘zbekiston Respublikasi referendumida umumxalq ovoz berish yo‘li bilan qabul qilingan. https://lex.uz/docs/-6445145;
2. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 2788-177-moddasi va kodeksining sakkizinchi bo‘lim “Atamalarning huquqiy ma’nosi”. https://lex.uz/docs/-111453;
3. O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 1554-170-moddalari. https://lex.uz/docs/-97664;
4. O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksiga sharhlar. Maxsus qism. M.X. Rustambayev. Toshkent “Adolat” 2016;
5. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining Qarori 2000 yil 28 apreldagi “Valyuta qimmatliklarini qonunga xilof ravishda olish yoki o‘tkazishga doir ishlar yuzasidan sud amaliyoti to‘g‘risida”gi 8-sonli Qarori. https://lex.uz/docs/-1449617;
6. O‘zbekiston yuridik ensiklopediyasi. 2009. Aralash · Onlayn o‘qish. Yuridik maslahat portali. Onlayn yuridik xizmatlar, hujjat namunalari. https://library-tsul.uz/uzbekiston-yuridik-entsiklopediyasi-2009/
7. Chainalysis. (2021). 2021 Crypto Crime Report. Chainalysis. https://go.chainalysis.com/rs/503-FAP-074/images/Chainalysis-Crypto-Crime-2021.pdf;
8. FATF (2020). Guidance for a Risk-Based Approach to Virtual Assets and Virtual Asset Service Providers. Financial Action Task Force (FATF). https://www.fatf-gafi.org/en/publications/Fatfrecommendations/Guidance-rba-virtual-assets-2021.html;
9. "Уголовный кодекс Российской Федерatsiи" от 13.06.1996 N 63-ФЗ (ред. от 28.12.2024) (с изм. и доп., вступ. в силу с 01.03.2025). УК РФ Статя 193.1;
10. Уголовный кодекс Республики Казахстан от 3 июля 2014 года № 226-V (с изменениями и дополнениями по состоянию на 06.03.2025 г.). Статя 235-1. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31575252;
11. Toshkent davlat yuridik universitetining Kiber Huquq Kafedrasi. Table of Contents. https://cyber-law.uz/uz/subject/kiber-huquq/;
12. Umurzoqov Mexroj Umar o`g`li. THE UNSEEN ENEMY: A SCIENTIFIC EXPLORATION OF DIGITAL RISKS, IMPLICATIONS OF DIGITAL RISKS, THREATS, AND SCAMS ON USERS’ WELLBEING. https://tadqiqotlar.uz/new/article/view/1439
